تاریخ سیاسی زیدیه در ایران و پیامدهای آن از قیام زید تا تشکیل حکومت علویان طبرستان مقالة

زیدیه فرقه ای از شیعه می باشند که همزمان با قیام زید بن علی (ع) به وجود آمدند. پس از زید طرفدارانش به گرد پسرش یحیی، جمع شدند. پس از شهادت یحیی، قیامها به رهبری فرزندان عبدالله بن حسن بن حسن (ع) (محمد نفس زکیه) ادامه یافت. یحیی بن عبدالله به دیلم رفت و قیام را به داخل ایران کشاند. بسیاری از دیلمیان، اسلام شیعی از نوع زیدی را پذیرا و حامی آن شدند. حسن بن زید با استفاده دیلمیان و علویانی که به او پیوسته بودند، حکومتش را در طبرستان پایه گذاری کرد. حکومت علویان پیامد سیاسی - اجتماعی را نه تنها درطبرستان بلکه مناطق وسیعی از ایران و جهان اسلام بوجود آورد و آنجا را به پایگاهی برای گسترش زیدیه در ایران تبدیل کرد تا بتواند در برابر خراسان که گرایش عباسی داشت رقابت کرده و به گسترش عقاید خود در ایران بپردازد .

زید بن علی، زیدیه ، ایران ، دیلم ، علویان ، یحیی بن عبدالله ، طبرستان مقدمه با تشکیل یک حکومت در یک منطقه و اقدامات سیاسی و اجتماعی که توسط آنها صورت می گیرد، جامعه دچار تغیر و تحولاتی می شود و پیامدهای اقدامات انجام شده به ویژه از نظر اجتماعی تا مدتها نقش مؤثری بر اوضاع آن منطقه دارد. یحیی بن زید و ورود به ایران بعد از شکست قیام زید و کشته شدن او، فرزندان و طرفداران این امام زیدی بیکار ننشسته و یک سلسله قیام ها را در مقابل امویان و عباسیان ترتیب اثر دادند که در تمامی تواریخ اسلام اشاره شده است «طرفداران زید و فرزندانش ، شورش گران خستگی ناپذیر علیه ستم گردیدند. پس از شهادت یحیی بن زید و آشکار شدن مقاصد عباسیان یکی از فرزندان امام حسن مجتبی(ع ) به نام محمد بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی(ع ) در زمان منصور؛ دومین خلیفه عباسی، با اندیشه زیدی در مدینه قیام کرد(١٤٥ ه . همانطور که استانلی لین پول نیز به این امر اشاره می کند:«یک شعبه از ائمه علوی یا زیدی که خود را از فرزندان امام حسن (ع ) یا امام حسین (ع ) می دانستند مدتها در ولایات ساحلی بحر خزر یعنی دیلم و گیلان و طبرستان در ادعای امامت باقی و مدعی خلفای عباسی بغداد بودند و از این جماعت نام جماعت زیادی که در این ادعا مرده و یا گاهی سر به عصیان برداشته اند باقیست فقط در سال ٢٥٠ ه .