خلاصة:
شکوه و عظمت هخامنشیان و تغییر و تحولات آن دوران با قدرت یابی داریوش اول و اوج و فرودهای این خاندان با روی کار آمدن خشیارشا یکی از نکات برجسته ی تاریخ ایران باستان است. محققان و پژوهشگران اروپایی و ایرانی با انگیزه های مختلف و با نگاه های متفاوت و گاه غرض آلود به کندوکاو مسائل گوناگون این عصر پرداخته اند. در این میان اقدامات سیاسی، فرهنگی، مذهبی و اقتصادی داریوش اول و خشیارشا بیش از همه برجسته بود و آنان را متمایز از دیگر پادشاهان می نمایند. یکی از پیامدها و دستاورهای مهم این محققان گزارش ها و پژوهش هایی است که به لحاظ تاریخی ارزش فراوانی در شناخت تاریخ ایران دوران هخامنشیان دارد؛ به ویژه در حوزه ی اجتماعی، سیاسی و مذهبی که بیش از همه مورد چالش است. داریوش بزرگ توانست خود را به قلب اروپا برساند و تا جایی پیش رفت که دیگر هیچ یک از شاهان ایران نتوانستند به آنجا برسند، او از نیروی اقتصادی و نظامی خود در جهت پیشبرد اهداف خود بهره برد. جانشین او خشیارشا نیز از سیاست نظامی در قبال یونان استفاده کرد، که در نهایت طی چندین جنگ انجام شده با شکست مواجه گردید و تا زمانی هر چند کوتاه روابط بین ایران و یونان بسیار محدود شد. محقق در این مقاله با عنوان« مقایسه سلطنت داریوش یکم(486-522 ق.م) و خشیارشا یکم (465-486 ق.م)»، به بررسی تطبیقی و مقایسه ای امپراتوری دو پادشاه مزبور پرداخته است. هدف از این نگارش، شناسایی شباهتها و تفاوت های سلطنتی در زمینه سیاسی ، فرهنگی ، اقتصادی و نظامی و دیگر حوزه های مورد بحث ما در بازه زمانی شاهنشاهی داریوش اول و خشیارشا می باشد. روش نگارش محقق توصیفی- تحلیلی است.
ملخص الجهاز:
داریوش و خشیارشا سعی داشتند در ساخت بناهای خود موارد زیر را رعایت کنند که می توان از این موارد به عنوان شباهت عملکرد آنها در عرصه هنر معماری دوره هخامنشی اشاره کرد: نشان دادن اهمیت و قداست سرزمین پارس در حوزه ی فرمانروایی هخامنشیان - یادآوری اصلاحاتی که در زمان حکومت خود انجام داده بود-نشان دادن وسعت وگسترش حوزه ی حکومتی خود-ثبت شخصیت فردی و اخلاقی خود در تاریخ -یادآوری اهمیت ساخت تخت جمشید از طریق بازسازی و شبیه سازی نمای آرامگاه خود با کاخ تچر-آشکار کردن اعتقادات مذهبی خود و هخامنشیان آن روزگار و ...
به کارکنان زن ، در زمان زایمان ، پاداش داده می شد که برای فرزند پسر ٢٠ بن غله و برای نوزادن دختر نصف این مقدار بود (پوپ ، ١٣٨٧:ص ١٢٩) تشکیلات مالیاتی دوره مورد بحث یکی از مهمترین اقدامات داریوش ، تأسیس اداره مالیات با تشکیلاتی وسیع و قوانین جدید سراسری بود، زیرا ایالات می بایست از سویی نیازهای مالی خود را برآورده سازند و از سوی دیگر، مالیاتی را به مرکز گسیل دارند که جوابگوی مخارج سپاه ، اداره ها، دربار، بنای کاخهای عظیم و باشکوه و غیره باشد.
دقت بازرسی، با توجه به سطح بازرسی، از پایین به بالا کاهش پیدا می کرد به گونه ای که بازرسی های سالانه به طور عمده روی جمع اقلام تأکید می کرد، در حالی که در بازرسی های سطوح پایین تر( ماهانه یا سه ماهه ) ممکن بود جزئیات نیز مورد بررسی قرار گیرند( احسانی، ١٣٨٦: ص ٢٠٢) کشاورزی و صنعت در دوره داریوش و خشیارشا در دوره مورد بحث ، کشاورزی و صنعت ، رونق فراوانی داشت ؛ زیرا توسعه شهرها و ازدیاد جمعیت این رونق را تقاضا می کرد.
(
, 
, 
)
