خلاصة:
به نظر می رسد بررسی سیر تاریخی اسلام از زوایای مختلف فرهنگی، سیاسی و نظامی به دلیل تاسیس دولت های مختلف در قرن های سوم و چهارم و پنجم، الگوی کارآمد و مناسبی برای جوامع امروزی و یاری گر آنان در مسیر پیشرفت و سازندگی است. سرزمین تحت سیطره عباسیان دچار تجزیه‌ای سخت شده و با ایجاد منصب امیر الامرا، خلافت عباسیان در نهایت انحطاط قرار دارد. حکومت های مستقل در گسترش قلمرو خود با یکدیگر در رقابت و نزاع بودند و نتوانستند امپراتوری ارزشمندی را بوجود آورند. یکی از این حکومت ها، امارت خاندان حمدانی بود که در چنین عصری راه صعود پیمود و نام این خاندان در شاخه حلب با بروز شایستگی های فراوانی مصادف و همراه است. فرمانروای ایشان، سیف الدوله با تشویق و تکریم دانشمندان و فرهیختگان و با ایجاد بستر مناسب، موقعیت خاصی برای حضور و جذب نخبگان علمی و ادبی و فرهنگی فراهم آورد که نتیجه آن جهش عظیم فرهنگی و علمی بود و گروههای مختلفی توانستند آثار فراوانی در خدمت سیف الدوله به جامعه بشری تقدیم کنند. این مقاله ضمن بررسی نسب و مذهب این خاندان به چگونگی سیر قدرت یابی و شایستگی های نظامی این خاندان و اوضاع اجتماعی آن دوران به اختصار و شایستگی های فرهنگی دولت سیف‌الدوله اشاراتی خواهد داشت.
ملخص الجهاز:
ق ، ادامۀ شورش موالیان ، محاصرة شهرهای مرزی و یکی از شهرهایی که از سیطرة سیف الدوله بیرون آمده بود را می بینیم و آنقدر بی سرپرستی مسلمین در منطقه چنان محرز شده بود که امیر روم پس از قتل و غارت وسیع ، با غرور فراوان به مردم وعدة هجوم دوباره که به زودی محقق خواهد شد را داد و با توجه به اینکه ابو فراس در زندان بود، ابو المعالی پسر سیف الدوله عهده دار امور اجرایی بود لکن عدم صلاحیت و توانایی وی باعث آن چپاولات شد و صحت بی کفایتی وی بعد از مرگ پدر به خوبی مشهود است .
ق ، گریختن ابو طاهر و ملحق شدن به برادرش ابو تغلب و تحریک حمدان ، سبب عزم بختیار برای تصرف موصل شد، پسر معز الدوله نیز در برابر بنیحمدان روش پدر را 85 اتخاذ کرد منتها با اختلاف برادران حمدانی حالت منفعت جویانه را در پیش گرفت و حمدان هرچند اذل رقیبش ابوتغلب بود؛ چون تسلیم بختیار شده بود دست نشاندة خوبی برای وی در موصل می شد پس ابتدا طرف حمدان را گرفت اما پس از طرح دوستی ابو تغلب و تزویج دختر خود به وی، به سمت ابو تغلب متمایل شد تا اینکه سال ٣٦٦ عضد الدوله ، پسر عموی بختیار بغداد را گرفت و فرصت جدیدی برای حمدان فراهم ساخت .
در سال های بعد نوادگان ناصر الدوله در دربار خلفای فاطمی به مناصبی دست یافتند که جزء آخرین اطلاعات تاریخی در مورد حکومت فرزندان حمدان می باشد یکی ابو المطاع ، امیر و شاعر حمدانی و پسر حمدان بن ناصرالدوله بود که از ٤١٥ تا ٤١٩ امارت دمشق داشت (ابن عماد،١٣٧:١٩٨٦).
(
, 
, 
)
