خلاصة:
این پژوهش با هدف شناسایی مشکلات گـروههـای دارای نیازهـای ویـژه در ابعـاد روانـی ، اجتمـاعی ، معنـوی و جسمی در ایران انجام شد. این پژوهش کیفی با روش نظریه زمینه ای اجرا شـد. در ایـن پـژوهش نخسـت پـس از بررسی و مطالعة متون و مرور منابع موجود در سراسر دنیا ١٠ گروه به عنوان افراد دارای نیازهای ویژه منظور شده و ١٠٠ نفر از این افراد یا نزدیکانشان، براساس نمونه گیری هدفمند تا زمان اشباع نظری دادهها مورد پژوهش قرار گرفتند. این گروه ها شامل کودکان؛ سالمندان؛ افراد با ناتوانی های حسی - حرکتی ؛ بیماران شدید روانپزشکی و کم توانی ذهنی ؛ افراد دارای نیازهای ویژه پزشکی ؛ مصرف کنندگان مـواد؛ زنـدانیان؛ افـرادی کـه تحـت شـرایط اجتماعی به حاشیه رانده شدهاند (اقلیت ها)؛ افرادی که در طبقات پایین اقتصادی- اجتمـاعی قـرار دارنـد و زنـان باردار می باشند. به منظور جمع آوری دادهها از روش مصـاحبة نیمـه سـاختار یافتـه اسـتفاده شـد و سـپس بـا روش کدگذاری استراس و کوربین یا مقایسه مداوم تحلیـل شـد. مهمتـرین حـوزههـای اسـتخراج شـده از مشـکلات و نیازهای ویژه گروه های مورد بررسی عبارت بودند از خانواده، آموزش (فضا و امکانات)، تفریحات و سـرگرمی ، جابجایی و حمل و نقل ، بناها و فضاها (منازل و اماکن عمومی )، مشارکت اجتماعی و اشتغال، خدمات درمـانی و توانبخشی ، و نگرش سایر افراد به مشکلات آنها. بنابراین می توان نتیجه گرفت کـه عبـارت "نیازهـای ویـژه" در ارتباط با ناتوانی معنا می یابد، که محصول ویژگی های فرد و موانعی است که توسط اجتماع ایجاد شده اسـت . در راه برطرف کردن آن نیازها موانع متعددی به چشم می خورد که به طور عمده توسط بشر ایجاد شدهاند. برخـی از این موانع عبارتند از خدمات و سیستم های ناکارآمد، سیاست گذاریهـای تبعـیض آمیـز، نگـرشهـای اجتمـاعی ، برچسب ها و غیره.
ملخص الجهاز:
این گروه ها شامل کودکان؛ سالمندان؛ افراد با ناتوانی های حسی - حرکتی ؛ بیماران شدید روانپزشکی و کم توانی ذهنی ؛ افراد دارای نیازهای ویژه پزشکی ؛ مصرف کنندگان مـواد؛ زنـدانیان؛ افـرادی کـه تحـت شـرایط اجتماعی به حاشیه رانده شدهاند (اقلیت ها)؛ افرادی که در طبقات پایین اقتصادی- اجتمـاعی قـرار دارنـد و زنـان باردار می باشند.
مهمتـرین حـوزههـای اسـتخراج شـده از مشـکلات و نیازهای ویژه گروه های مورد بررسی عبارت بودند از خانواده، آموزش (فضا و امکانات)، تفریحات و سـرگرمی ، جابجایی و حمل و نقل ، بناها و فضاها (منازل و اماکن عمومی )، مشارکت اجتماعی و اشتغال، خدمات درمـانی و توانبخشی ، و نگرش سایر افراد به مشکلات آنها.
Supervision نقل و انتقال ١: این افراد شامل کسانی هستند کـه بـرای جابجـایی و تحـرک و بـرآورده سـاختن نیازهای اساسی خود نیازمند دیگران هستند (انجمن ملی ناتوانی ٢، ٢٠٠٥) برحسب تعریف و چارچوب فوق برای تعیین نیازهای ویژه، نه تنها نیاز افـراد دارای نـاتوانی جسمی یا روانی مورد توجه قرار می گیرد بلکه بـه نیازهـای عملکـردی دیگـر افـرادی کـه فاقـد ناتوانی بارز جسمی هستند ولی در شرایط اضطراری قادر به برطرف کردن نیازهای خود نیسـتند نیز توجه می شود.
بدین منظور پـس از مـرور مقالـه هـا و متـون علمـی مربوطـه در سراسـر دنیـا و جلسات متعدد با متخصصان و همکاران طـرح، ١٠ گـروه بـه عنـوان افـراد دارای نیازهـای ویـژه منظور شده و وارد پژوهش شدند، شـامل : ١) کودکـان؛ ٢) سـالمندان؛ ٣) افـراد بـا نـاتوانی هـای حسی - حرکتی ؛ ٤) بیماران شدید روانپزشکی و کم توانی ذهنی ؛ ٥) افـراد دارای نیازهـای ویـژه پزشکی ؛ ٦) مصرف کنندگان مواد؛ ٧) زنـدانیان؛ ٨) افـرادی کـه تحـت شـرایط اجتمـاعی بـه حاشیه رانده شدهاند (اقلیت ها)؛ ٩) افرادی که در طبقات پایین اقتصادی- اجتماعی قـرار دارنـد؛ ١٠) زنان باردار.