خلاصة:
ریسک و کنترل آن، زمانی معنی مییابد که نیرویی جمعی آگاهانه برای کنترل آن تشکیل شود و در مورد چگونگی کنترل آن ریسک فکر کنند و چاره‌اندیشی کنند. دوره کودکی بنا به جایگاهی که در چرخه زندگی هر فرد دارد، ریسکهای خاص خود را دارد. شناسایی، کنترل و ارائه سازوکارهای معین در باب ریسکهای دوره کودکی همواره موردنظر سیاستگذاران اجتماعی بوده است. سوالات اصلی این پژوهش از این قرار هستند که از چه زمانی در ایران اتفاقات و رخدادهایی که کودکان را تهدید میکند، بهعنوان ریسک شناخته شدند؟ این ریسکها در چه قالبی قابل‌دستهبندی میشوند؟ تاکنون چه سیاستهای اجتماعیای برای کنترل این ریسکها اعمال شدهاند. این مقاله، با روش اسنادی و تاریخی، فرایند توجه به ریسکهای کودکان در ایران را بررسی میکند. بنا به شواهد تاریخی، خاستگاه شناسایی و کنترل ریسکها در ایران را میتوان در دوره امیرکبیر یافت. بهطور کلی دو دسته از ریسکها کودکان را تهدید میکنند. ریسکهای اساسی-قابلیتی و ریسکهای ثانویه. ریسکهای اساسی-قابلیتی بهلحاظ زمانی به ریسکهای ثانویه تقدم دارند. در ایران میتوان دوران صدارت امیرکبیر را بزنگاه و نقطهشروع توجه به ریسکهای کودکان دانست؛ دورانی که بلایا و رخدادها، صرفا به خداوند و زندگی الهی و دینی نسبت داده نشدند و بهعنوان پدیدههایی قابل‌پیش‌بینی و پیشگیری معرفی شدند و مهم‌تر این‌که، سیاستهایی در جهت کنترل آنها تعبیه شد. این دسته از ریسکهای شناختهشده را میتوان در قالب ریسکهای اساسی-قابلیتی دستهبندی کرد. کنترل این ریسکها سازوکار خاص خود را دارد. توجه به این ریسکها و کنترل آنها تا اوخر دوران پهلوی و سپس در بعد از انقلاب اسلامی‌با تغییر شکل کیفی ادامه یافت. در سال 1373 شمسی با شکلگیری انجمن حمایت از حقوق کودک و با تلاش این انجمن، دور جدیدی از توجه به ریسکهای کودکان، یعنی ریسکهای ثانویه مطرح شد و در سال 1381 بهطور رسمی‌موردتوجه قرار گرفت. بحث از این دسته از ریسکها، پیشتر در غرب مطرح شده بود و سازمانها و انجمن‌هایی در آنها فعالیت میکردند.
We can talk about the concepts of risk and risk control only if a collective force and consciousness recognize them and pose then needed conditions for their management and find some solutions to halter them. Childhood dependent to its important status in life cycle has its own risks. Cognition, control and presenting mechanisms for confronting with risks of childhood have always been a concern for politicians and policy-makers. The main purpose of this essay is to determine, since when in Iran, factors and situations which threaten children considered as child risks? How these risks get categorized? Which social policies have been legislated to address this issue heretofore? This study scrutinizes the processes of engagement with child risks in Iran based on documental and historical analysis. Based on historical evidents, recognition and control of child risks can be referred into the time of Amir Kabir. Generally there are two types of risks that threat children: basic-capable and secondary risks. Thefirst category is prior to the second one. The time of Amir Kabir’s chancery was a turning point in noting and verifying this issue; the time which disasters and calamities weren’t attributed to the God and religious life anymore and were perceived as natural phenomena and facts that can be predicted and therefore managed and more importantly can be planned for in a systematic way. The risks of this period can be categorized under the basic-capable type. The control of this type of risks has its own mechanisms. Noticing and regarding this kind of risks was continued till Pahlavi course and after it in Islamic revolution and forth with a relational fluctuations; in 1993 and with establishment of the protection of child's rights association and their efforts, a new approach on the issue were raised and in 2002 secondary risks were noticed and put under the government's agenda.
ملخص الجهاز:
در ایران می توان دوران صدارت امیرکبیر را بزنگاه و نقطه شروع توجه به ریسک های کودکان دانست ؛ دورانی که بلایا و رخدادها، صرفا به خداوند و زندگی الهی و دینی نسبت داده نشدند و به عنوان پدیده هایی قابل پیش بینی و پیشگیری معرفی شدند و مهم تر این که ، سیاست هایی در جهت کنترل آن ها تعبیه شد.
پرسش های این پژوهش از این قرارند که ریسک های کودکان در چه قالب و دسته بندی قرار میگیرند و کنترل ریسک - های خاص کودکان چگونه صورت میپذیرد و سازوکار کنترل این ریسک ها چیست ؟ از چه زمانی در کشور، به خطرات و اتفاقات متوجه کودکان به عنوان «ریسک » نگاه شد و به تبع آن ، اذهان به کنترل این ریسک ها معطوف شد؟ سازوکار این ریسک ها و کنترل آن ها چگونه بوده است ؟ نوشته های علوم اجتماعی، ریسک را محصول دورة مدرن می دانند و شکل گیری نظام رفاهی و به تبع آن ، دولت های رفاهی را پیامد وجود ریسک های اجتماعی دانسته اند «تا از انسان در مقابل ریسک هایی چون بیماری، ناتوانی، بیکاری، مطلقه شدن و ریسک های ناشی از تغییر و تحولات ناگهانی دیگر حمایت کنند (گیدنز، ١٣٨٧: ٥٠).
در این تاریخ عمده ریسک های شناخته شده در مورد کودکان ، همان ریسک های اساسی -قابلیتی است و حرکت هایی هرچند پراکنده در جهت کنترل آن ها صورت می گرفت (محمدی و قایینی، ١٣٨٠: ٢٣-٢٩).
(
, 
, 
)
