خلاصة:
هدف مقاله حاضربررسیرقص ازدیدگاه انسان شناختیباتاکیدبرارتباط میان عناصرحرکتیرقص ونظام هایمعناییاست ؛گرایشیکه سعیدربررسیرقص در زمینه فرهنگیآن وفهم رقص بنابرجامعه تولیدکننده دارد. رقص یاللیازکهن ترین ورایج ترین رقص های قومی درآذربایجان است که به اشکال بسیارمتنوعی اجرا میشود.روش شناسی مادربررسیرقص یاللیالگویهفت مرحله ایگرتریدکیوراث است ؛براین اساس ،فنون پژوهش شامل مشاهده ،ثبت گرافیکی،مقوله بندیشکل ساختاریوحرکات وتحلیل فرهنگیمعنایساختاروحرکت دررقص یاللیاست . هدف اصلیمقاله ،بررسیمشخصه هایحرکتیرقص یاللیورمزگشاییمعناییآن ها دربافت فرهنگ آذربایجانیبوده است .بنابراین بررسیما،ازدیدگاه انسان شناسیهنر، درحوزه شکل ومحتواقرارمیگیرد.شکل ساختاریرقص یاللیدایره وحرکت خاص آن ،چرخش ،نشان دهنده بخشی ازمناسک خورشیدوحرکات اصلی آن ،اعمال مناسک شمنیرابازنماییمیکند.بررسیانسان شناختیرقص یاللی،مارابه فهم ابعادمناسکیفرهنگ آذربایجان رهنمون میکند.
ملخص الجهاز:
"رقص یاللیازکهن ترین ورایج ترین رقص های قومی درآذربایجان است که به اشکال بسیارمتنوعی اجرا میشود.
تنهاپژوهش درخصوص این نقوش ،توسط جلال الدین رفیع فربا تصویر٢:صخره نگاره هایرقص یاللی،منطقه سونگون ،آذربایجان شرقی / منبع :رفیع فر،٢٠٠٧:٢٠٩ یاللی: شکل ساختاری و حرکات تحلیل انسان شناختیماازرقص یاللی برنظام شکلی موجوددراین رقص ؛یعنی،حرکات ، فیگورهاوساختارکلیرقص مبتنیاست .
جدول ١:ساختاروعناصرحرکتیدررقص یاللی شماره ساختارها (پلان ها) حرکت ها (فیگورها) ضرب آهنگ اول 1 2 3 , گروه سمت راست گروه سمت چپ 4 5 ضرب آهنگ دوم 6 ضرب آهنگ سوم 7 گروه دایره درونیگروه دایره بیرونی 8 9 این نمایش گرافیکیساده همچون تمامینت نگاریهایمرسوم رقص توسط انسان شناسان ، دارایمسائلیاست که هنوزهم دراین علم رفع نشده است :١ـهنررقص ،هنریسه بعدی است ،ونمایش آن درسطحیدوبعدی،ویژگیهایحجمیوفضاییاجرارانادیده میگیرد.
"اجرایحرکات رقص های گروهیمشابه یاللیهابوده است :گروه هایمردان وزنان دست دردست هم دراطراف دایره ی که تصویرخورشیددرداخل آن رسم گردیده بود،حلقه وارمیرقصیدندودررقص هایشبانه ،در محل تصویرخورشید،آتش روشن مینمودند"(ایمرانی،١٣٨٧:٦٦).
حرکات خاص اگررقص یاللیرااجرایمناسکیبدانیم ،عناصراصلیاین مناسک درحرکات زیرنشان داده میشوند: ١ـحرکت دست دردست وحرکت دست برشانه :این حرکت که به شکل vهایمتصل به هم اجرامیگردد،اصلیترین حرکت رقص یاللیاست .
این حرکات میتواندتأییدفرضیاتیمبنیبراینکه رقص یاللی،رقصی بوده است که برای آمادگی جهت شکار(اصغرنیا،١٣٨٣:١١١)،تمرین شکار (حسن اف ،١٩٨٣)ویاپس ازموفقیت درآن (رضایف ،١٣٨٨:٤٩)اجرامیشود.
آنچه دراین پژوهش ازدیدگاه انسان شناسیرقص مهم است ،پیوندمیان شکل ومحتوادر بررسیرقص یاللیاست که چیزیازجامعه آذربایجان رابه مامیگوید؛یعنیابعادیازفرهنگ آن رابرای ماآشکارمیسازد؛ابعادی که به مایاری میرسانددرمقام یک انسان شناس ، مناسک هایمهم گذشته این فرهنگ رابازسازیکنیم ."