خلاصة:
انزوای سیاسی و اجتماعی زن در دورة پیش از اسلام و نقش کم رنگ وی در این عرصه ، با ظهور اسلام متحول شد. با این همه ، در دوران خلفا، با ورود عناصری از تعالیم یهودیت و مسیحیت و احیای افکار و سنن جاهلی ، زمینة این فترت فراهم شد و بازتاب آن در متون تاریخی و روایی به وضوح نمایان شد. نقد و بررسی این نگاه جاهلی در متون تاریخی و روایی قرون ٢ـ٧ ه.ق . محور عمدة این پژوهش است ، تا به این مسئله بپردازد: شاخصه های سیاسی و اجتماعی نگاه جاهلی به زن در متون تاریخی و روایی قرون ٢ـ٧ ه.ق . چگونه بوده است ؟ در پاسخ به سوال مذکور، این مدعا مطرح می شود که بسیاری از روایات مندرج در متون تاریخی و روایی قرون مورد نظر، حاوی نگرش زن سـتیزی بـوده یـا سلسله روایات موثق و مطمئنی ندارند و در زمرة جعلیات قرار دارند. از دستاوردهای این پژوهش ، شناسایی روایت های غیرموثق است که در اصلاح و تغییر دیدگاه های جاهلی به زن تاثیرگذار خواهد بود. روش تحقیق در این پـژوهش تاریخی ـ تحلیلی است و با استفاده از متون و منابع مکتوب قرون ٢ـ٧ ه.ق . انجام شده است .
ملخص الجهاز:
برخی از کتب و مقالاتی که در این زمینه نوشته شده اند عبارت اند از: ـ موسوعه المرأه فی الاخبار و الآثار، مهدی مهریزی و رسول جعفریان ، تهران : علم ، ١٣٩١؛ ـ «تأثیر باورهای یهود در بازتولید نگاه جاهلی به حیات اجتماعی زن در جامعـة اسـلامی »، فاطمه جعفرنیا، صادق آیینه وند، لیلا هوشنگی ، پژوهش نامة انجمن ایرانـی تـاریخ ، س ٢، ش ٥، پاییز ١٣٨٩؛ ـ «زنان در نخستین سده های اسلامی »، صادق آیینه وند، نشـریة زن در توسـعه و سیاسـت ، پاییز ١٣٨٤، ش ١٣؛ ـ بنی امیه و عصر اول عباسی ، آزیتا رضوی بنی ، تهران : دانشگاه الزهرا، ١٣٨٣؛ ـ «بازگشت سنن جاهلی در دوران پس از پیامبر و نقـش آن در تحـول منزلـت زن »، زهـرا الهوئی نظری ، فصل نامة علمی پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهرا، ١٣٨٣، ش ٥١؛ ـ «زنان در نخستین سده های اسلامی »، صادق آیینه وند، نشـریة زن در توسـعه و سیاسـت ، پاییز ١٣٨٤؛ ـ «زن در عصر عرب قبل از اسلام »، آزیتا رضوی بنی ، نشریة رشد آموزش تاریخ ، دورة ٨، ش ٤، تابستان ١٣٨٦؛ ـ زن در تاریخ و اندیشة اسلامی ، فتحیه فتاحی زاده ، قم : بوستان کتاب ، ١٣٨٦.
علاوه بر ایـن ، وجـود زنـان فاضله و دانشمند فراوانی در زمان پیامبر(ص ) و ائمه ، که دسـت پـروردة تعـالیم اسـلامی ایشـان بودند و خود در بعضی موارد اجازة فتـوا و اجتهـاد و نقـل حـدیث و حتـی تعلـیم بـه مـردان را داشتند، گویای این مطلب است که نه تنها علم آموزی زنان مذموم نبوده ، بلکه نیکـو و پسـندیده نیز بوده است .