خلاصة:
هدف از پژوهش حاضر تعیین اثربخشی برنامه شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر تنظیم هیجانات منفی (اضطراب، افسردگی و خشم)، و افزایش پذیرش و توجه آگاهانه در کودکان دارای والدین مطلقه بود. طرح پژوهش شبه آزمایشی و از نوع پیشآزمون-پسآزمون، و پیگیری با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل تمام کودکان 10 تا 13 سالهی دارای والدین مطلقه و ساکن در شهر تهران بود که در مدارس دولتی به تحصیل اشتغال داشتند. نمونه، شامل 30 نفر (18 دختر و 12 پسر) بودند که به شیوه در دسترس از مدارس مذکور انتخاب شدند و در نهایت به صورت تصادفی در دو گروه کنترل (9 دختر و 7 پسر) و آزمایش (9 دختر و 5 پسر) جایگزین شدند. تمام آزمودنیها چک لیست تنظیم هیجانی کودکان (ERC)، ابزار سنجش ذهنآگاهی و پذیرش کودک (CAMM)، شاخص افسردگی کودک (CDI)، پرسشنامه حالت و صفت اضطراب (STAIC)، همچنین پرسشنامه حالت و صفت خشم (STAXI) را، قبل از درمان، بعد از درمان، و نیز پس از شش ماه در مرحله پیگیری تکمیل کردند. گروه آزمایش در 12 جلسه نود دقیقهای و به مدت سه ماه تحت آموزش برنامه شناخت درمانی مبتنی بر ذهنآگاهی قرار گرفت. نتایج آزمون مانکوا نشان داد که برنامه شناخت درمانی مبتنی بر ذهنآگاهی بهطور معناداری تنظیم هیجانی را در کودکان دارای والدین مطلقه افزایش میدهد. بهعلاوه کاهش معنادار نشانههای اضطراب، افسردگی، و خشم؛ و افزایش معنادار ذهنآگاهی و پذیرش در کودکان مشاهده شد. نتایج ذکر شده در مرحله پیگیری نیز باقی ماند. نتایج نشان داد که برنامه شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی تنظیم هیجانی را در کودکان دارای والدین مطلقه افزایش می دهد و به آنها کمک میکند که با شرایطشان بهتر سازگار شوند.
ملخص الجهاز:
تنظیم هیجانی 8 یکی از جنبههای خلقوخو است که در پیشبینی کنارآمدن کودکان با این مشکلات، نقش مهمی بازی - Weiss - Hetherington, Cox, & Cox - Johnston, Campbell, & Mayer - Amato & Keith - Wallerstein & Lewis - Kelly - Brever - emotion regulation میکند (دیویس و کامینگز 1 ، 1995؛ دیویس، مایرز 2 ، و کامینگز، 1996؛ روتنبرگ، کیم، و هرمن استال 3 ، 1998).
بیماران در برنامه شناخت درمانی مبتنی بر ذهنآگاهی یاد میگیرند که توجه خود را از افکار و احساسات ناکارآمد منحرف کنند - Davis & Cummings - Myers - Rottenberg, Kim, & Herman-Stahl - Hayes & Feldman - Amone-P’Olak, Garnefsk, & Kraaij - Mindfulness-Based Cognitive Therapy for Children (MBCT-C) - Perez-De-Albeniz & Holmes - Segal, Williams, & Teasdale - mindfulness based cognitive therapy و در عوض به بدن و طبیعت اطرافشان بیشتر توجه کنند.
این توجه آگاهانه به افکار، احساسات و حواس بدنی، توانایی کودکان را برای کنترل هیجانات - Broderick - Lee, Semple, Rosa, & Miller - Zeidan, Johnson, Diamond, David, & Goolcasian - Goldin & Gross - mindfulness-based stress reduction (MBSR) منفی افزایش میدهد و منجر به کاهش هیجانات میگردد.
سیاههی افسردگی کودک 4 توسط کوواکس در سال - Emotion Regulation Checklist (ERC) - Shields & Cicchetti - Spielberger - Child Depression Inventory 1977 برای ارزیابی افسردگی کودکان تهیه شد و یکی از معمولترین ابزارهایی است که در پژوهشهای وسیعی جهت سنجش افسردگی کودکان و نوجوانان مورد استفاده قرار میگیرد (کوواکس 1 ، 1992).