خلاصة:
این مقاله با هدف معرفی کتاب آسیب شناسی نقادانه علوم انسانی و اجتماعی در ایران نوشته ابراهیم آبادی و همکاران وی که در سال ۱۳۹۴ چاپ شدهاست به رشته تحریر در آمده. در ابتدای مقاله به شرح مختصر فصول کتاب پرداخته شدهاست. سپس روششناسی کتاب با توجه به گفتههای مولفین آن مطرح میشود. روش بکار رفته در تحقیقاتی که به نگارش این کتاب منجر شدهاند روش چند رشتهای بودهاست که یک فراروش به حساب میآید. در ادامه خلاصهای از نظر مندرج در کتاب در مورد پیشینه مباحث تنوسعه علمی و فرهنگی در ایران مطرح میشود. در این قسمت شرحی بر سه دوره سیر تکوینی جامعهشناسی در ایران مطرح شده و همچنین دستهبندی از تاریخچه علم جامعهشناسی با توجه به آثار احمد اشرف به سه دوره تقسیم شدهاست.در ادامه موانع و مشکلات پژوهشهای انسانی و اجتماعی در ایران پس از انقلاب بررسی شدهاست و با این زمینهسازی نویسندگان به سراغ تحلیلی نظری - فلسفی از مهمترین عوامل توسعهنیافتگی علوم انسانی در ایران میروند. در ادامه علل فرهنگی و تنکمایگی زیستبوم عقلانیت از مهمترین عوامل توسعهنیافتگی علوم انسانی در ایران دانسته شدهاست. در پایان توسعه به عنوان امری فرهنگی و اقتصادی تعریف شده و به نسبت میان علوم انسانی و توسعه فرهنگی پرداخته شدهاست. نویسندگان نقش آموزش علوم انسانی در زمینه توسعه را بسیار پررنگ میدانند. در پایان نتیجهگیری شدهاست که توسعه علوم انسانی در ایران در وضعیت نامناسبی قرار داشته و به جهت بهبود این امر پیشنهادهایی ارائه شدهاست.
ملخص الجهاز:
در ادامه بررسی نویسندگان میتوان گفت ورود اندیشههای فلسفی جدید به ایران، به تکمیل اجزای تصویر چهل تکهای توسعه علمی و فرهنگی ایران با توجه ویژه به علوم انسانی کمک شایان توجهی شد، اما این اندیشههای فلسفی بیش از آنکه از طریق ترجمه مستقیم کتب فلسفی وارد فضای فرهنگی کشور شود، از طریق متون حقوقی و سیاسی در اختیار ایرانیان قرار گرفت.
تحلیلی نظری - فلسفی از مهمترین عوامل توسعهنیافتگی علوم انسانی در ایران نویسندگان در فصل سوم کتاب از منظر معرفتشناسی و با بهرهگیری از چارچوبنظری- فلسفی عقلانیت نقاد که دیدگاهی رئالیستی است، در ظهور پدیداری که از آن با عنوان «رنجوری علوم انسانی» در ایران یاد میشود، عوامل مختلفی را بیان کردهاند که عبارتند از: - پیشینه تاریخی - موقعیت جغرافیایی - مسائل و امور سیاسی - عوامل اقتصادی - ساختار و نهادهای اجتماعی، اداری و آموزشی - علل فرهنگی - تنکمایگی زیستبوم عقلانیت حال اگر بخواهیم در قلمرو اندیشه عواملی را که موجب عدم رشد بهینه علوم اجتماعی و انسانی شدهاست مورد کندوکاو قرار دهیم، میتوان به علل زیر اشاره کرد: نظریههای غیر دقیق درباره ماهیت آدمی: از نظر نویسندگان کتاب شاید نخستین مشکل نظری در خصوص محدودیت علوم انسانی در ایران ضعف نظریههایی است که در رهیافتهای مختلف به علوم انسانی وظیفه دشوار پاسخگویی به پرسش چیستی آدمی را بر عهده دارند.