خلاصة:
در سلسله ترجمههای عبدالحسین وهابزاده در حوزه محیط زیست و بومشناسی، «بومشناسی، علم عصیانگر» از آثار تازه است. این کتاب متشکل از ۱۹ مقاله است که مقدمه و نه مقاله از مجموعهای به همین نام و باقی از منابع دیگر اتخاذ شدهاند. این مقالات عمدتا از آثار کلاسیک محسوب شده و رشتهای که محتوای آنها را به هم پیوند میدهد توجه به مبانی نظری است. در این مختصر ملاحظاتی درباره ملاک گزینش، نحوه چینش، منابع و ترجمه عنوانها طرح میشود. بهعلاوه، دو مقاله «اخلاق زمین» از آلدو لئوپولد و «ریشههای تاریخی بحران بومشناختی ما» از لین وایت با ترجمه قبلی این مقالات بهاختصار مقایسه میشوند. در نهایت، اگرچه کاستیهایی کوچک و بزرگ در کتاب دیده میشود، کتاب به غنای ادبیات این حوزه کمک میکند.
ملخص الجهاز:
بهعلاوه، دو مقالۀ «اخلاق زمین» از آلدو لئوپولد و «ریشههای تاریخی بحران بومشناختی ما» از لین وایت با ترجمۀ قبلی این مقالات بهاختصار مقایسه میشوند.
با بررسی میتوان دریافت که در مواردی این قسمتها به کل ترجمهاند به عنوان مثال، توضیحاتی که در صفحۀ ۱۰۵ دربارۀ معرفی پل ارینگتون آمده است، ترجمۀ مطلبی در صفحهای اینترنتی است.
۱ در عین حال، برای مثال معرفی ایان مکهارگ (صفحۀ ۹۵) نکاتی دارد که مشخص است نویسنده آنها را افزوده، نظیر اینکه کتاب طراحی با طبیعت او به فارسی ترجمه شده است.
برای مثال، در پاورقی نخست مقالۀ ۱ تنها این توضیح دربارۀ آن ذکر شده است: «بخشی از مقدمۀ پل شپارد بر کتابی به همین نام».
در پاورقی مقالۀ ۱ با عنوان «بومشناسی، علمی عصیانگر» از پل شپارد میخوانیم: «بخشی از مقدمۀ پل شپارد بر کتابی به همین نام» (صفحۀ ۹) اما کدام نام؟ نخست آنکه اساسا نام انگلیسی و مشخصات کتاب جایی ذکر نشده است.
برای مثال، خواننده ممکن است بتواند با نظری گذرا به ترجمۀ عنوان مقالات و مقایسۀ آنها با عناوین اصلی از سبک و سیاق کار مترجم تصوری به دست آورد و احیانا دربارۀ آن قضاوت کند.
شهرت و اهمیت این مقالات در انتخابشان سهم داشته، اما نکتۀ مهمتر آن است پیشازاین، در ۱۳۸۴، ترجمۀ هر دو مقاله در مجموعۀ دیگری منتشر شده است.
9. چنانکه وهابزاده نیز نوشته، در اخلاق زمین نقش انسان از «فاتح زمین-جامعه» به عضو تغییر میکند، ولی در ترجمۀ قائد انسان فقط «فاتح زمین» است؛ البته خطتیره به جای خود باقی است و به نظر میرسد اینکه «جامعه» از قلم افتاده به سبب فرایند آمادهسازی است، نه ترجمه.