خلاصة:
لری بویراحمدی از گویش های جنوب غربی ایران است و در کنار بختیاری و لری لرستانی سه گونه اصلی از گویش های لری را تشکیل میدهند. بویراحمدی ساخت های متنوع و جالبی برای معرفه کردن دارد. در این مقاله ساخت های معرفه ساز در لری بویراحمدی بررسی شده و با برابر آنها در دیگر گونه های لری و نیز برخی از گویش های ایرانی، به ویژه گویش های حوزة زاگرس ، که مشابه برخی از این ساخت ها را دارند، مقایسه شده است . دادههای بویراحمدی این تحقیق به صورت ضبط گفتار و ثبت آوانگاری گفتار دوازده نفر از گویشوران بویراحمدی از شهرستان مارگون و روستاهای اطراف آن در استان کهگیلویه و بویراحمد در تابستان ١٣٨٧ گردآوری شده است . نتایج نشان میدهد که لری بویراحمدی چهار ساخت مختلف معرفه ساز دارد: پسوندهای تکیه دار [:ku–] و [:u–] و ترکیبی از صفت های اشارة [:u] «آن» و [:i] «این » به همراه پسوندهای تکیه دار [vo–] ،yo[ –] و [ho–] برای معرفه کردن اسم به کار میروند. پسوند تکیه دار [:i–] نیز برای معرفه کردن برخی قیدهای زمان استفاده میشود.
Boirahmadi is one of the so called Southwestern Iranian dialects and together with Bakhtiyari and Lorestani constitute the Lori dialects. This dialect has interesting structures for definiteness. This paper deals with definiteness in this dialect، and its counterpart in other Lori dialects، as well as some Iranian dialects of Zagros group which share some definiteness structures. The data for this study was collected by the author، in the summer of 2008، from the town of Mârgūn and its surrounding villages in Kohgiluye and Boirahmad state. In Boirahmadi dialect، definiteness is marked by stressed suffixes: –kū and –ū; a combination of demonstrative adjective ī ‘this’ and ū ‘that’ with stressed suffixes: –vo، –yo، and –ho; and stressed suffix –ī for some definite adverb of time.
ملخص الجهاز:
"نتایج نشان میدهد که لری بویراحمدی چهار ساخت مختلف معرفه ساز دارد: پسوندهای تکیه دار [:ku–] و [:u–] و ترکیبی از صفت های اشارة [:u] «آن» و [:i] «این » به همراه پسوندهای تکیه دار [vo–] ،yo[ –] و [ho–] برای معرفه کردن اسم به کار میروند.
٢. صفت اشاره + پسوند [yo– /vo –] در این ساخت ، ترکیبی از صفت های اشارة [:u] «آن» و [:i] «این »، به ترتیب به اضافۀ پسوند تکیه دار [vo–] و [yo–]، برای معرفه کردن اسم مفرد و جمع به کار میرود.
«این یکی هم نامزدی(نامزد کرده) است ؟» (این یکی پسر که گفتی ) گاهی خود پسوند [ho–] بدون صفت اشاره نیز برای معرفه کردن اسم به کار میرود.
نقش متمایزکردن و تأکید بر یک اسم یا موضوع خاص در بختیاری نیز دیده میشود، به ویژه که با آمدن hæm «هم »، قبل از اسمی که این پسوند را میگیرد، مانند ضمیر تأکیدی عمل میکند: awordom nahâm–sõw men ham tūho.
deictive / deictic در برخی از گویش های استان فارس مانند کلانی، کوزرگی، ماسرمی و مسقانی نیز این پسوند برای ساخت معرفه به کار میرود، اما به اسم افزوده میشود، نه به صفت آن.
ndvardu nu ̄i مشابه این پسوند، و برابر با پسوند معرفه ساز e– ، در فارسی گفتاری، در هورامی، کردی و بیشتر گویش های مرکزی نیز دیده میشود: درکردی سورانی، اسمی را که با صفت اشاره همراه شده است معرفه میکند (بلو،٢٠٠٠: :(66 «این دختره زیباست ."