خلاصة:
با پیروزی انقلاب مشروطه، روزنامه نگاری از انحصار دربار خارج شد و شیوه متکلف آن در انزوا قرار گرفت. به این ترتیب هم زمان با خارج شدن زبان به عنوان ابزار قدرت از سلطه دربار، آزادی بیان نیز دوران کوتاه درخشش خود را آغاز کرد. ده خدا که از بزرگ ترین نویسندگان و ادبای عصر خود بشمار می رفت، در مبارزه سیاسی به ابزار زبان و قلم توسل جست. او گونه های زبانی موجود در فضای جامعه را در نثر خود معرفی کرد و در مقابل زبان تک صدایی دربار قرار داد. وی با بهره گیری از زبان محاوره ای، فاصله ای را که قرن ها میان زبان گفتار و نوشتار ایجاد شده بود، از میان برد و راه را برای ساده سازی سبک نگارش فارسی هموار ساخت. این نوشتار به بررسی سبک نثر روزنامه نگاری ده خدا پرداخته و شیوه هایی که وی در مبارزه زبانی خویش از آنها استفاده نموده، نشان داده است.
Upon the victory of Constitutional Revolution، journalism came out of the monopoly of the court، and its adorned style soon fell out of favor. In this way at the same time that language as a means of power was set free from the influence of the court، freedom of speech began its short illuminating period. Dehkhoda who was regarded as one of the key literary figures of his time، in his political struggle، resorted to language and writing. He introduced in his prose variety of language genres that existed in that social climate and set it against the unique language of the Court. Taking advantage of the colloquial language، he removed the gap that existed for centuries between the written and spoken language and in this way paved the way for simplifying the Farsi writing style. This article is concerned with the study of Dehkhoda’s journalistic prose style and it demonstrates the different styles he has employed in his fight through the language.
ملخص الجهاز:
وی بـا زبـان کنایـه آمیـز، صـمیمی و آمیختـه بـه طنـز خـود در قالـب داستان های شیرین ، به نقد کاستی هـا و مفاسـد اجتمـاعی مـی پرداخـت و ایـن همـه از عواملی بود که انگیزۀ مردم را برای خوانـدن و دنبـال کـردن شـماره هـای صوراسـرافیل برمی انگیخت .
سرمقاله های شدیداللحن ده خدا و بی باکی وی در مبارزه و افشای فـساد دربـار و صاحبان قدرت از سویی باعث محبوبیت و تقدس چشم گیر روزنامۀ صوراسرافیل در میان مردم شد ١٠،ولی از سوی دیگر خشم دربار را برانگیخت و سبب شد تا این روزنامه چنـد بار توقیف شود.
١١ با توجه به سرمقاله هایی که ده خدا برای روزنامۀ صوراسـرافیل مـی نوشـت و نیـز ستون چرند پرند این روزنامه ، سبک نثر ده خدا را می توان به دو قسمت تقسیم کرد: ١ـ سبک سیاسی (رسمی ): که در سرمقاله ها با آن روبه رو هـستیم و جمـلات کوتاه ، لحن انتقادی ، صراحت در گفتار و استفاده از زبان رسمی از بارزترین ویژگـی هـای آن است .
سـبک نوشـتاری روزنامـه هـای درباری همان سبک منشیانه و مصنوعی بود کـه جهـت نوشـتن مکاتبـات و مراسـلات ، توسط منشیان فاضل و عربی دان دربار بتحریر در می آمد و به علت دشواری وتکلفی که داشت ، مخاطبان اصلی آن فقط شاه و دیگر درباریان بودند و طبقات عامـه و کـم سـواد مردم توانایی درک آن را نداشتند.
کنایات ، تعابیر عامیانه و ضرب المثل ها به عنوان ویژگی های عمدۀ زبـان عامیانـه در نثـر ده خدا از بسامدی بالای برخوردار است و نثر او را به زبان محاوره ای نزدیـک مـی سـازد.