خلاصة:
ایجاد مناطق آزاد تجاری، مناطق ویژه اقتصادی و در کل مناطق پردازش صادرات یکی از اهداف برنامهریزیهای منطقهای و ملی است که بهمنظور افزایش و توسعه صادرات، ایجاد اشتغال، جذب سرمایهگذاری داخل ، انتقال فناوری، افزایش درآمد عمومی و دیگر موارد انجام میپذیرند. اجرای چنین برنامههایی و ایجاد چنین مناطقی، همواره مستلزم پیامدهایی در بعد اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی نیز هست. بر این اساس در این مقاله، تأثیر ایجاد منطقه ویژه اقتصادی سلفچگان بر توسعه اجتماعی شهر سلفچگان مورد بررسی قرار گرفت و پاسخ به این سئوالات که منطقه ویژه اقتصادی سلفچگان چه تأثیری بر رفاه اجتماعی و همچنین چه پیامدهای اجتماعی برای بومیان این منطقه به همراه داشته، از اهداف این مطالعه بوده است. این پژوهش از نوع توصیفی ـ پیمایشی بود و جامعه آماری آن،کلیه ساکنین روستای سلفچگان را که اخیرا طبق مصوبه وزارت کشور، شهر اعلام شد، دربرمیگرفت. بنا برآمار موجود جمعیت این شهر برحسب خانوار، 211 خانوار بودند که به روشهای نمونهگیری تصادفی ، 86 خانوار بهعنوان حجم نمونه انتخاب شده بودند. نتایج بهدستآمده نشان داد ایجاد منطقه ویژه اقتصادی سلفچگان از طرفی باعث کاهش همبستگی اجتماعی وکاهش اعتماد اجتماعی، در بین مردم سلفچگان شده، اما از جانب دیگر وجود این منطقه، باعث بهبود رفاه اجتماعی و بهبود کیفیت زندگی مردم شهر سلفچگان شده است.
ملخص الجهاز:
با این توصیف پژوهش های بسیار اندکی وجود دارد که به تأثیرات این مناطق در بعد رفاه و توسعه اجتماعی توجه کردند، گرچه این دسته ، اندک و موردی هستند و بیشتر به رفاه اجتماعی پرداختند تا توسعه اجتماعی، مثلا راجرز٢، با بررسی اثرات استقرار صنعت در شهرک و مناطق روستایی ایالت آیوا نشان میدهد که صنعتی شدن روستایی منافع وسیعی را برای اجتماعات مورد مطالعه دربرداشته ، به طوریکه سبب افزایش یکپارچگی خانوارها، افزایش درآمد سرانه و توزیع مطالعه درآمدها شده است (راجرز، ،١٩٧٨ به نقل از مطیعی لنگرودی و همکار، ١٣٨٥).
جدول ٢- میزان همبستگی مردم سلفچگان در مقایسه با گذشته و قبل از ایجاد منطقه ویژه اقتصادی متغیرها شاخص ها نتایج (نسبت به گذشته ) نتیجه کلی (نسبت به گذشته ) سطح معناداری براساس (آزمون تی تک نمونه ) اعتیاد افزایش یافته سرقت افزایش یافته در حد متوسط اختلافات فامیلی کمی کاهش یافته است به احتمال بیش از امنیت اجتماعی طلاق کمی افزایش یافته است (چندان تغیر نکرده است ) ٩٩ درصد معنادار است حجاب کمی کمترشدهاست (در بین غریبه ها) گذشت مردم نسبت به همدیگر کمتر شده به احتمال بیش از تعامل اجتماعی احترام نسبت به همدیگر بیشتر شده کمتر شده ٩٩ درصد معنادار است روابط همسایگی کمتر شده کمک کردن به همدیگر کمتر شده روحیه همکاری پذیرفتن نظرات همدیگر بیشتر شده کمتر شده معنادار نیست همکاری برای رفع مشکلات همدیگر کمتر شده با توجه به نمره کلی روحیه همکاری و نمره به دست آمده سطح آزمون معناداری به دست آمده که مساوی با ٥٦ درصد است ، می توان گفت این ادعا که (روحیه همکاری) در بین مردم سلفچگان نسبت به گذشته کمی کاهش یافته و کمتر شده است ، معنادار نیست ، اما یافته های مزبور در سطح توصیف شده با نظریه ارونسون (٢٠٠٢) که معتقد است : نوعدوستی یا کمک رسانی داوطلبانه وآگاهانه نسبت به دیگران در جوامع معاصر در حال کاهش است ؛ به ویژه در محیط شهری، یکی از مسائل مهم اجتماعی به شمار میآید (احمدی، ١٣٨٨: ١٠٤)، همخوانی دارد.