خلاصة:
شعر سعدی چشمانداز پند و پیامهای گوناگونی است که هر یک به تنهایی جلوهای از بینش منحصربهفرد وی نسبت به دنیای پیرامونش میباشد؛ آنگونه که میتوان قلمرو مفاهیم و مؤلفههای اخلاقی را در پیامهای زیبا و ژرف وی به خوبی مشاهده کرد. از آنجا که در دل هر پندی، پیامی نهفته است، شاعر شیرینسخن بر آن بوده است که مخاطب خود را به گونهای به سوی افقهای رشد و پویایی رهنمون سازد و به همین جهت بسیاری از آموزههای اخلاقی سعدی را میتوان آییننامهای برای بهتر زیستن در نظر گرفت. آنچه در این مجموعه گرد آمده است بررسی مهمترین آموزههای اخلاقی در «کلیات سعدی» و شناساندن دغدغههای ذهنی و فکری شیخ اجل ـ که از چهرههای جاویدان در قلمرو اخلاق شعر گذشته فارسی نیز به شمار میآید ـ میباشد.
ملخص الجهاز:
این مقاله از رهگذر این نظریه تلاش میکند تا با بررسی و تحلیل آموزههای اخلاقی در «کلیات سعدی شیرازی» پاسخ مناسب این پرسشها را بیابد که آموزههای اخلاقی چه جایگاهی در «کلیات سعدی شیرازی» دارد و در مقایسه با دیگر متون تعلیمی تا چه حد مورد توجه قرار گرفته است؟ با توجه به اینکه قالب غزل در شعر فارسی بیشتر به معاشقه، مغازله و بیان عواطف بشری اختصاص دارد، شاعر شیرینسخن تا چه حد توانسته، قالب غزل را در خدمت بیان آموزههای اخلاقی و معارف انسانی قرار دهد؟ با توجه به تنوع آموزههای اخلاقی در شعر فارسی، شیخ اجل بیشتر به کدامیک از مسائل اخلاقی توجه بیشتری داشته است؟ میزان کاربرد مفاهیم و مضامین اخلاقی «کلیات سعدی» با دنیای امروز بشری تا چه حد هماهنگی دارد؟ با توجه به اینکه سعدی شیرازی را استاد مسلم اخلاق مینامند، هدف اصلی شاعر از سرودن، منحصر به بیان پند و اندرزهای اخلاقی در قالب نظم و نثر بوده است یا خیر؟ محور اصلی نگارش کتاب بیشتر بر اساس درونمایه فکری و ذهنی نویسنده بوده است یا جامعه روزگار شاعر؟ آیا نویسنده جانب اعتدال را در بیان آموزههای اخلاقی رعایت نموده است یانه؟ ادبیات فارسی اقیانوس بیکرانی از موضوعات و مفاهیم بلند آرمانی و انسانی است که در میان ادبیات ملل به همین دلیل از اهمیت ویژهای برخوردار بوده و از انواع ادبی حماسه، غنا، مرثیه، مدحیه، وصفیه و بسیاری از نوعهای دیگر بهرهمند است.