خلاصة:
خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی در زمانه ای می زیست که ایران عرصه ورود و استقرار قبایل مغول و ترک و ایجاد دگرگونی ها و گسست های گسترده در ساختار و نظم سیاسی و اجتماعی جامعه ایرانی بود. وی به عنوان مهم ترین عضو قشر دیوانسالار در تشکیلات حکومتی ایلخانان، از جمله کسانی بود که در قالب اثر تاریخ نگاری جامع التواریخ کوشید ضمن تعریف مبانی تاریخی مشترک برای قبایل و طوایف مغول و ترک، آنها را با فرهنگ و ارزش های جامعه ایرانی پیوند زند. برای این منظور، وی با توجه به ساختار گروه-های موثر در حکومت و جامعه، بر اساس دو محور عمده روایات دینی و روایات اساطیری شروع به تاریخ نگاری کرده و با استناد به معرفت شفاهی این اقوام در هر دو محور در صدد تحکیم مبانی حکومتی و تمرکز قدرت از طریق اتحاد قبایل مغول و ترک برآمد. همچنان که تعریف مبانی مشروعیتی ربط دهنده برای نظام سیاسی ایلخانی در جامعه اسلامی تحت حکمرانی آنها از دیگر اهداف تاریخ نگاری رشیدالدین بود. تا بدین گونه از خلال تاریخ نگری خاص خود، ضمن نمودار ساختن زمینه های تاریخی وحدت قبایل مغول و ترک، پیوستگی-های آنها با جوامع اسلامی را در راه دسترسی به وحدت سیاسی و مذهبی در عصر غازان خان که از اهداف حکومت بود، نشان دهد. وی متناسب با چنین اهدافی و جایگاه مخاطبان تاریخ-نگاری خود که ایلخانان و سران قبایل ترک و مغول و اعضای تاثیرگذار آنها بود، اثر خود را بر خلاف مورخانی چون جوینی و وصاف، بر اساسروایات شفاهی و با زبانی ساده و بی تکلف بیان کرد
ملخص الجهاز:
com ١٠٢ / جایگاه تاریخ شفاهی و اسطوره ها در تاریخ نگاری رشیدالدین فضل الله بــراســاس دو محــور عمــده ، یعنــی روایــات دینــی و روایــات اســاطیری، تاریخ نگاری را آغاز کرد و با استناد به معرفت شفاهی این اقوام در هـردو محور، درصدد تحکیم مبـانی حکـومتی و تمرکـز قـدرت ازطریـق ایجـاد اتحاد میان قبیلـه هـای مغـول و تـرک برآمـد؛ همچنـان کـه تعریـف مبـانی مشروعیتی ربط دهنده برای نظام سیاسی ایلخانی در جامعـۀ اسـلامی تحـت حکمرانی آن ها از دیگر اهداف تـاریخ نگـاری رشـیدالدین بـود تـا بـدین ترتیب ، ازخلال تـاریخ نگـری خـاص خـود، ضـمن نشـان دادن زمینـه هـای تاریخی وحدت قبایل مغول و ترک، پیوستگیهـای آن هـا بـا جامعـه هـای اسلامی برای دست یابی به وحدت سیاسی و مذهبی در عصر غازان خان را که از اهداف حکومت بود، نشان دهد.
٤٦٨-PP٤٦٢ ,VolXIV, Fasc٥ :٢٠١٦ ,ENCYCLOPEDIA IRANICA دوفصلنامۀ علمی - پژوهشی تاریخ نگری وتاریخ نگاری دانشگاه الزهرا(س ) / ١٠٣ مصحح کتاب جامع التواریخ ، در پیشگفتار خویش به شکلی کلی به جایگاه منحصـر بـه فـرد این تألیف در روشن کردن تاریخ قبایل ترک و مغول اشاره کرده است .