بررسی جایگاه اجتماعی هنرمندان و صنعتگران در دوره تیموریان مقالة

مطرح شدن دوره تیموریان به عنوان یک مقطع شاخص و مهم در تاریخ هنر ایران از یک سو و حجم کمی و کیفی فعالیت های هنری و صنعتی و آثار تولید شده در این حوزه از سوی دیگر، هنرمندان و صنعتگران را به قشری تأثیرگذار در جامعه این عصر مبدل نمود. این امر خود موجب شکل گیری جامعه ای هنری در این دوره گردید که اگر چه اعضای آن را هنرمندان و صنعتگران تشکیل می دادند ولی این افراد از مقام و موقعیت و جایگاه اجتماعی یکسانی برخوردار نبودند. تفاوت در خاستگاه(تنوع قومی و نژادی)، طبقه اجتماعی، اعتقادات مذهبی(اعم از شیعه و سنی و سایر مذاهب)، ویژگی های اخلاقی، تحصیلات، وضعیت معیشتی(سطح درآمد و میزان رفاه) و میزان شهرت و مقبولیت اجتماعی اعضای این جامعه مؤید این مطلب می باشد.مواردی که تحقیق حاضر میزان تأثیر آن ها را در تعیین، تثبیت یا عدم ثبات جایگاه اجتماعی هنرمندان و صنعتگران این دوره بررسی می نماید.

بررسی جایگاه اجتماعی هنرمندان و صنعتگران در دورة تیموریان 1 معصومه سمائی دستجردی 2 فریدون الهیاری 3 اصغر فروغی ابری تاریخ دریافت : ٩٤/٤/٩ تاریخ تصویب : ٩٤/٦/١٨ چکیده مطرح شدن دورة تیموریان به عنوان یک مقطـع شـاخص و مهـم در تـاریخ هنر ایران از یک سو و حجم کمی و کیفی فعالیت های هنری و صـنعتی و آثار تولیدشده در این حوزه از سوی دیگر، هنرمنـدان و صـنعتگران را بـه قشری تأثیرگذار در جامعۀ این عصر مبـدل نمـود. یعقوب آژند نیز در آثاری نظیر «مکتـب نگارگری هرات و شیراز و سلطانعلی مشهدی » تنها به بررسـی ویژگـی هـای هنـر نگـارگری تیموریان و معرفی برخی از چهره های فعال در این حوزه بسنده کرده و از دیگر شـاخه هـای هنری این عهد و جایگاه هنرمندان در سایر عرصـه هـای اجتمـاعی سـخنی بـه میـان نیـاورده است . فراوانی خاستگاه هنرمندان و صنعتگران در دوره تیموریان طبقۀ اجتماعی طبقۀ اجتماعی بخشـی از جامعـه اسـت کـه بـه لحـاظ داشـتن ارزش هـای مشـترک ، منزلـت اجتماعی معین ، فعالیت های دسته جمعی ، میزان ثروت و دیگر دارایـی هـای شخصـی ، آداب معاشـرت و سـایر خصوصـیات مشـترک بـا دیگـر بخـش هـای جامعـه متفـاوت مـی باشـند (گورویچ ، ١٣٥٢: ٧). بدین ترتیب در اینجا می تـوان ایـن پرسش را مطرح نمود که آیا در جامعۀ عصر تیموری تقسیم بندی و سلسله مراتـب اجتمـاعی خاصی وجود داشت ؟ در این صورت اولا چه معیار و ملاکی را مـی تـوان بـرای آن در نظـر گرفت و ثانیا هنرمندان و صنعتگران در کدام دسته قرار می گرفتند؟ در ابتدا ذکـر ایـن نکتـه ضروری است که در ایران عصر تیموری طبقات به آن معنا کـه در ایـران باسـتان و اروپـای قرون وسطی بوده ، وجود نداشـته اسـت .