توظیف التراث التاریخی فی شعر یحیی السماوی مقالة

تعد ظاهرة توظیف الشخصیات التراثیة احدی الظواهر الفنیة ذات الاثر البالغ فی تشکیل الخطاب الشعری المعاصر. تحاول هذه الدراسة الکشف عن توظیف التراث التاریخی، فی شعر یحیی السماوی، للوقوف علی مقوماته، وملامحه، ومعرفة ابعاده الدلالیة، وصور التعامل معه. وقد تبین من خلال الدراسة؛ ان الشاعر یحاول امتصاص الدور الذی قامت به هذه الشخصیات فی الماضی واضفاءه علی واقع المعیشة، لیعطی بعدا دلالیا علی الواقع السیاسی والوضع الراهن والواقع المریر فی العراق. وهذا التوظیف، قد عبّر عن موقف الشاعر، وما یعانیه من الحزن العمیق لبعده عن وطنه الجریح وما یمر به من الآلام والمآسی. ورسم السماوی من خلال توظیف هذه الشخصیات التراثیة؛ صورة معبرة عن ماساة الشعب العراقی فی زمن سیطرة سفاکین حزب البعثعلی العراق، وبعده الاحتلال الامریکیوجرائمه البشعة فی العراق. والشاعر یعمد الی خلق روح المقاومة فی النفوس، وذلک بدعوته الی الصمود امام ظلم الدیکتاتوریة الصدامیة؛ والاحتلال الامریکی ودیمقراطیته المزعومة. ویبدو ان السماوی قد احسن توظیف هذه الشخصیات فی سیاق التعبیر عن همومه الذاتیة وتصویر خوالجه النفسیة فی اجواء غنائیة مفعمة بالحزن والالم والتشرد والحنین الی وطنه العراق.

به کار گیری «شخصیت­های تاریخی» یکی از ویژگی های فنی تاثیر گذار در گفتمان شعری معاصر است. این پژوهش بر آن است به بررسی کاربرد«شخصیت های تاریخی» در شعر یحیی سماوی بپردازد؛ تا ویژگی­ها ودلالت ها و چگونگی تعامل شاعر با آن مشخص شود. یافته­های این پژوهش نشان می­دهد شاعر تلاش کرده نقش ودلالتی را که این شخصیت­ها در گذشته داشته‌اند برای بیان و تصویر وضعیت حاضر و وضع سیاسی و حوادث دهشتناکی که در عراق می­گذرد به کار گیرد. کاربرد این شخصیت­ها در شعر او؛ دیدگاه شاعر، درد و رنج و آوارگی او از وطن، و آنچه که در عراق از جرایم، خونریزی­ها، و حوادث دهشتناک می­گذرد را نشان می دهد. «سماوی» با به کار گیری این شخصیت­ها، تصویری گویا از مصیبت­ها، درد و رنج خود و مردم عراق در زمان سلطه «حزب بعث»، و بعد از آن اشغال گیری آمریکایی­ها و مصیبت­های ناشی از آن، و جرائم دهشتناک آنان در عراق، ارائه داده است. شاعر همچنین ضمن تعبیر از احساس خود و بیان این مصیبت­ها، مردم عراق را به مبارزه طلبی و پایداری در برابر آنان بر می­انگیزد. و به نظر می رسد؛ شاعر با بکارگیری این شخصیت­ها، احساس خود و جرایم، خونریزی­ها، مصیبت­ها، و غم و غربت و آوارگی خود و مردم عراق، را به نحو احسن نشان داده است.

Employing historical figures is one of the influential techniques in contemporary poetic discourse. This study attempts to examine the use of "historical figures" to shed light on the implications and ways of interaction of the poet with these figures. The findings signify that the poet has endeavored to use these figures to comment and present the status image, the political situation and the horrendous events occurring in Iraq. The use of these characters in his poetry indicates the Poet’s perspective, his suffering and displacement from his homeland, the crimes, the bloodsheds, and the terrible events in Iraq. Through bringing such characters, he has provided a clear picture of the tragedies, pain, and suffering of Iraqi people at time of "Baath Party", followed by the American occupation of Iraq, the tragedies, and the horrendous crimes that followed. The poet not only expresses the disastrous events and his feelings but also encourages the Iraqis to defiance and sustainability. It seems using historical figures has allowed the poet to efficiently portray his own and the characters’ feelings, the crime, bloodshed, misery, sorrow, nostalgia, and their displacement.