خلاصة:
در تفاسیر برای واژه «کلمه» معانی گوناگونی چون حکم و وعده الهی، کلمه توحید و ... ذکر شده است. در این میان، در سه آیه از قرآن، از حضرت عیسی (علیه السلام) به عنوان «کلمه الله» یاد شده است. مفسران برای اختصاص این نام به ایشان وجوه مختلفی از جمله انجام فعل ایجاد توسط ایشان به واسطه کلمه «کن» را ذکر کرده اند. در عهد جدید نیز از حضرت عیسی (علیه السلام) به «کلمه» یا «لوگوس» تعبیر شده است؛ انجیل یوحنا، پس از ذکر حضرت عیسی با عنوان «کلمه»، جنبه الوهی و خالقیت به حضرت عیسی (علیه السلام) می بخشد که در راستای عقیده تثلیث رایج در میان مسیحیان است، در حالی که این دیدگاه با دیدگاه قرآن درباره مفهوم «کلمه الله» بودن وی کاملا متفاوت است. بررسی مفهوم کلمه در اناجیل پیش از یوحنا به برداشت قرآن از این واژه نزدیک است و بر صحت برداشت قرآنی از این اصطلاح تاکید می کند.
ملخص الجهاز:
از این میان در سه آیه، این واژه به صورت مفرد، برای اشاره به حضرت عیسی (علیه السلام) تخصیص یافته است؛ چنانکه میفرماید: ﴿فنادته الملائکة و هو قائم یصلی فی المحراب أن الله یبشرک بیحیی مصدقا بکلمة من الله و سیدا و حصورا و نبیا من الصالحین﴾ (آلعمران/39) و نیز میفرماید: ﴿إذ قالت الملائکة یا مریم إن الله یبشرک بکلمة منه اسمه المسیح عیسی ابن مریم وجیها فی الدنیا و الآخرة و من المقربین﴾ (آلعمران/45) و میفرماید: ﴿یا أهل الکتاب لا تغلوا فی دینکم و لا تقولوا علی الله إلا الحق إنما المسیح عیسی ابن مریم رسول الله و کلمته ألقاها إلی مریم و روح منه فآمنوا بالله و رسله و لا تقولوا ثلاثة انتهوا خیرا لکم إنما الله إله واحد سبحانه أن یکون له ولد له ما فی السماوات و ما فی الأرض و کفی بالله وکیلا﴾ (نساء/171) پیش از بررسی این تخصیص، آنچه ضروری به نظر میرسد، بررسی معنا و مفهوم "کلمه" در موارد مختلف و کاربرد آن در قرآن کریم است.
ک: انجیل یوحنا، 1: 18ـ1) به هر طریق برداشت یوحنا در عهد جدید از "کلمه" یا "لوگوس"، برداشتی متفاوت از قرآن کریم است؛ هر چند از این حیث که مصداق کلمه در عهد جدید و قرآن، حضرت عیسی (علیه السلام) است، با هم شبیه هستند؛ اما آنچنان که یوحنا از این کلمه تعبیر میکند، نگاهی فراانسانی به مسیح دارد که هستیبخش است و در همان حال فرزند خدا نیز هست.