خلاصة:
نوشتار حاضر به بررسی احوال سه صوفی همنام یعنی کمالالدین حسینبنحسن خوارزمی، کمالالدین حسینبنشهابالدین خوارزمی و تاجالدین حسین خوارزمی تبادکانی که احوال آنها در منابع خلط شده، میپردازد. اصلیترین مسئله این مقاله بررسی قطبیت سلسله کبرویه پس از حاجی محمد خبوشانی، براثر اختلاط احوال دو صوفی به نام کمالالدین حسین خوارزمی و تاجالدین حسین تبادکانی است، که اولی قطب سلسله حسینیه همدانیه کبرویه و دومی یکی از اقطاب کبرویه ذهبیه بودهاند. همچنین این مسئله با توجه بهاینکه شیخ محمد عارف (محمد کارندهی) جزء مریدان هر دوی آنها بوده، دارای اهمیت است، اما با توجه به همنام بودن این دو صوفی، برخی منابع احوال آنها را باهم درآمیخته، بهطوریکه در بسیاری از موارد احوال آنها را بهجای یکدیگر ذکر کردهاند. این نوشتار میکوشد ضمن تبیین احوال این دو صوفی، درباره قطب احتمالی این سلسله که در منابع سلسله ذهبیه از آن نام برده شده به گمانهزنی بپردازد.
The present paper is an attempt to study the life of three renowned Sufis (mystics)، i.e. Kamaluddin Hossein bin Hassan Khwarazmi، Kamaluddin Hossein bin Shahabuddin Khwarazmi and Tajuddin Hossein Khwarazmi Tabadkani، the accounts of whose lives have been mixed up in some of the sources. The main thrust of the present paper is to study the mentorship (Qutbiat) of the Kubraviyyah Circle after Haji Mohammad Khabushani، because the life accounts of two renowned Sufis، i.e. Kamaluddin Hossein Khwarazmi and Tajuddin Hossein Tabadkani have been mixed up. The former was the mentor (Qutb) of the Hosseiniyeh Hamedaniyeh Kubraviyyah Circle and the second was one of the mentors of the Zahabiyyah Kubraviyyah Circle. The issue is very important in the light of the fact that Sheikh Mohammad Aref (Mohammad Karandehi) was a disciple of both of them. However، since both the Sufis have the similar names some of the sources have mixed up the accounts of their lives to the extent that in many cases one has been introduced instead of the other. Attempts have been made in this article to explain the lives of the two Sufis and also shed light on the probable mentor of this circle in the sources of the Zahabiyyah Circle.
ملخص الجهاز:
سلسلة کبرویة ذهبیه پس از حاجی محمد خبوشانی علی اشرفامامی محسن شرفایی چکیده: نوشتار حاضر به بررسی احوال سه صوفی همنام یعنی کمالالدین حسینبنحسن خوارزمی، کمالالدین حسینبنشهابالدین خوارزمی و تاجالدین حسین خوارزمی تبادکانی که احوال آنها در منابع خلط شده، میپردازد.
اصلیترین مسئلۀ این مقاله بررسی قطبیت سلسلۀ کبرویه پس از حاجی محمد خبوشانی، براثر اختلاط احوال دو صوفی به نام کمالالدین حسین خوارزمی و تاجالدین حسین تبادکانی است، که اولی قطب سلسلة حسینیة همدانیة کبرویه و دومی یکی از اقطاب کبرویة ذهبیه بودهاند.
مسئلۀ این مقاله بررسی تعیین قطب سلسلۀ ذهبیه است که در تذکره جادهة العاشقین اثر شریفالدین خوارزمی و جامع السلاسل اثر علی بدخشانی، که یکی فرزند و دیگری مرید کمالالدین حسین خوارزمی(د: 958) بودهاند و او را بهعنوان قطب سلسلة حسینیة همدانیة کبرویه مطرح کرده و خلیفة بلافصل حاجی محمد و قطب این سلسله در خوارزم معرفی میکنند.
از مهمترین نسخههای خطی که به احوال (قرن دهم و یازدهم هجری) او اشاره کردهاند میتوان از تذکره جادة العاشقین اثر شریفالدین خوارزمی و جامع السلاسل اثر علی بدخشانی، و از مهمترین تذکرههایی که به احوال او پرداختهاند میتوان از مجالس المؤمنین قاضی نورالله شوشتری(د: 1019ق)، مذکر احباب خواجه نقیب الاشراف نثاری بخاری و تذکره ثمرات القدس من شجرات الأنس میرزا لعل بیگ لعلی بدخشی(968-1022ق) یاد کرد (عظیمی، 1392: 8-33).
- در تذکرههای ذهبیه از غلامعلی نیشابوری، که از احوال او جز ذکر او در ردیف اقطاب این سلسله چیزی دانسته نیست، بهعنوان پیر تاجالدینحسین تبادکانی و قطب ذهبیه پس از حاجی محمد خبوشانی نام برده شده، اما در تذکرههایی که دربارۀ کمالالدین حسین نوشته شده، نامی از وی نیامده است.