خلاصة:
امیر اسماعیل سامانی پس از تثبیت پایه های داخلی قدرت خویش تصمیم گرفت برای جلوگیری از تهاجم ترکان به قلمروش وکسب منافع اقتصادی ومشروعیت مذهبی به قلمرو آنها لشکرکشی کند در این راستا در سال 082 ه.ق در طی یک عملیات نظامی دقیق و حساب شده توانست شهر طراز پایتخت ترکان نسطوری مذهب را تصرف کند. اهمیت این پیروزی به خاطر تاثیرات همه جانبه ای است که بر ساختار حکومت سامانی گذ اشت. بطوریکه علاوه برتثبیت مرزها به رونق و شکوفایی اقتصادی،مشروعیت بخشی به حکومت سامانی و مسلمان شدن تدریجی ترکان منجر گشت همچنین این پیروزی باعث نفوذ ترکان در ساختار حکومت سامانی و قدرت گرفتن تدریجی آنها شد که مقدمات تشکیل نخستین حکومتهای ترک نژاد را فراهم کرد در این پژوهش سعی خواهد شد با روش توصیفی_تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای به توضیح و تبیین این جنگ و راهبرد حکومتی امیر اسماعیل در برابر آن وآثار ونتایج آن بر ساختار حکومت سامانی پرداخته شود.
ملخص الجهاز:
"همچنین ویژگی ترکان در امر سپاهیگری و داشتن قدرت نظامی در دوره ای که حکومت ها برای گردآوری سپاه آزموده و وفادار در مضیقه و تنگنا قرار داشتند باعث آن شد که خلفای عباسی و سپس حکومت های ایرانی از جمله سامانیان به استفاده از نیروهای ترکان جهت تامین سپاه روی بیاورند در آن عهد غلامان ترک بواسطه جنگاوری شان با ارزش تلقی می شدند و همه حکومت ها و پادشاهان برای تهیه سپاه و ارتش با مشکل روبه رو می شدند که این نیروز نیز ممکن بود در طی جنگ ها و نبردها از میان برود ولی از آنجا که لشکر ترکان بسیار زیاد و به حد وفور است هیچگاه آنها مشکلی در این زمینه ندارند و به راحتی می توانند در هر سرزمینی حکومت کنند به این ترتیب بود که سامانیان به تقلید از دستگاه خلافت بغداد و به علت نزدیکی یا قلمرو ترکان به این نیروها روی آوردند و به استفاده از آنها در قشون و ارتش خود اقدام کردند (شعردوست و سلیمانی، 1378: 239-240).
در دوره اول که با اتخاذ سیاست تهاجمی از سوی سامانیان آغاز گردید سامانیان به موفقیت های بزرگی نائل آمدند و قلمرو سامانیان نه تنها مورد هجوم اقوام ترک قرار نمی گرفت بلکه شمار کثیری از آنها در جنگ و جهاد به اسارت سامانیان درآمده بدین گونه وارد جهان اسلام شدند در دوره دوم با پذیرش اسلام از سوی ترکان موانع ورود برای آنها برداشته شد و گروههای جدید دیگری از آنها به ماوراء النهر مهاجرت کردند شیوه ورود ترکها به این منطقه در قطع پیوندهای قبیله ای نیز موثر بود آنان به محض به اسارت درآمدن در ساختار اجتماعی سیاسی و نظامی حکومت سامانی که با ساختار قبیله ای آنها به کلی مغایر بود مستحیل گردیدند و آن دسته که وارد سپاه سامانی شدند دیگر به جای فرمانبرداری از روسای قبایل خود از روسای نظامی اطاعت می کردند."