ملخص الجهاز:
"به همین قیاس بررسی آثار و لوازم باورهای دینی،با صرفنظر از صدق و کذب آنها،بر روی مقولات پیش گفته،دانشهای میان رشتهای مختلفی را به وجود میآورد که در تکون آنها چنانکه ملاحظه کردیم،بیش از یک رشته علمی دخیل است.
از سوی دیگر الهیات اولا همواره به صورت مضاف استعمال میشود و مضاف الیه آن دین علی الاطلاق یا دین خاص و یا مذهبی از مذاهب است؛ثانیا غایت آن نه تحری حقیقت بلکه دفاع از دین است؛ثالثا کثیر الموضوع است و در قلمرو آن به تناسب آموزههای دینی و مفاهیم ماخوذ در آنها و همینطور به تناسب نوع شبهاتی که متوجه دین است،از موضوعات مختلف سخن به میان میآید(1).
تشخیص یک دستگاه فلسفی در مجموعه آثار ملا صدرا که مشتمل بر اصول ابتکاری او در محورهای وجودشناسی، جهانشناسی،معرفتشناسی،انسانشناسی و معناشناسی،به علاوه منطقی که صدرا در پارادایم منطق ارسطویی،ساخته و پرورده بود(ملا صدرا،1378، 60 ص،1367،111 ص)و نتایجی که با این منطق از اصول یادشده میتوان استخراج کرد و بسیاری از آنها را خود صدرا استخراج کرده بود،شاهکار شهید مطهری در پژوهشهای الهیاتی و فلسفیاش بود.
از همینرو بود که یکی از عوامل گرایش به مادیگری در مغرب زمین را «نارسایی مفاهیم فلسفی»در آن دیار میدانست و در مقابل معتقد بود که در حوزه اندیشه اسلامی،فلسفه قدرتمندی همچون فلسفه ملا صدرا تکون یافت که هم مقبولترین فهم از آموزههای دینی را فراهم میآورد و هم بهترین ابزار برای دفع شبهات و پاسخ به اشکالات است."