خلاصة:
التقاي واكه ها هنگامي روي مي دهد كه در دو هجاي مجاور، هجاي سمت چپ فاقد پايانه و هجاي سمت راست فاقد آغازه باشد. التقاي واكه ها در بازنمايي واجي يا در يك مرحله مياني بين بازنمايي واجي و بازنمايي آوايي رخ مي دهد. انتظار مي رود كه اين پديده در هر زباني وجود داشته باشد. ولي برطرف كردن آن فقط در زبان هايي كه وجود آغازه در آنها ضروري است الزامي مي باشد. التقاي واكه ها معمولاً با بهره گيري از پنج راهكار برطـرف مـي شود: درج همـخوان ميـانجي، حذف يكي از واكه ها، ادغام دو واكه، تشكيل غلت و سرانجام تبديل دو واكه به يك واكه مركب. در اين پژوهش توصيفي- تحليلي شرايط و امكان رخداد هر پنج راهكار در زبان پارسي مورد بررسي قرار گرفته و فقط آن راه كارهايي كه در اين زبان رايج هستند، با بهره گيري از نظريه بهينگي (پرينس و اسمولنسكي، 2004 /1993) تبيين شده اند. هدف اين مقاله دست يابي به يك رتبه بندي دربرگيرنده نهايي از محدوديت هاي مختلف بوده كه تبيين كننده همه راهكارهاي رايج در برطرف كردن التقاي واكه ها در زبان پارسي باشد. نتايج اين پژوهش بالغ بر ده مورد است كه هر يك واقعيتي را پيرامون فرايندها و راهكارهاي رايج در برطرف كردن التقاي واكه ها در زبان پارسي بيان مي كند
ملخص الجهاز:
"اگر در این زبان آغازة هجای یک تکواژ یا واژه در درونداد تهی باشد، یک همخوان آن را به یکی از سه شیوة زیر در برونداد پر خواهد کرد: الف - اگر آن تکواژ یا واژة بیآغازه در حالت مجزا باشد یا پیش از آن، تکواژ یا واژة دیگری وجود نداشته باشد، بست چاکنایی این نقش را بر عهده دارد: /V(C)(C)/ → [?V(C)(C)] آب [ab?] →ab/ / ، اسب [asb?] →asb/ / 1 Alan Prince 2Paul Smolensky محدودیت پایایی ضد درج DEP که هر گونه درجی را جریمه میکند در برابر محدودیت ONSET قرار دارد.
jajm] →be+a+im/ / همان گونه که در بازنماییهای واجی صورتهای فعل »آمدن» پیداست ، واکۀ/a/ از هر دو سوی چپ و راست خود به صورت /iai/ یا /eai/ دچار التقای واکه ها شده است ؛ در بازنمایی آوایی، التقای واکه های سمت چپ از طریق درج همخوان میانجی /j/ برطرف شده،١ ولی در سمت راست ، واکۀ /i/ دیگر وجود ندارد.
Hildebrandt 5 Maxwell Kadenge 6Calisto Mudzingwa «آمدن» و «خواستن » و همچنین در لهجۀ اصفهانی و کردی کلهری التقای واکه های /a/ و /i/ از طریق درج همخوان میـانجی [j] بین این دو واکه و در پی آن حذف واکۀ /i/ برطرف میشود، نه از طریق رخداد فرایند تبدیل واکۀ /i/ به غلت .
آیا این فرایند در زبان فارسی نیز رخ میدهد؟ طبق بیجن خان (١٣٩٢: ٨٧) التقای واکه های /u/ و /a/ درتلفظ محاورهای نمونۀ زیر از طریق تبدیل به واکۀ مرکب [ua] یا حذف واکۀ پیبست مالکیت جبران میشود: دانشجویم (دانشجوی من ) [danesdƷuam; dƷum] →danesdƷu+am/ / وی در مورد این که چرا توالی [ua] را واکۀ مرکب به شمار آورده، هیچ گونه توضیحی ارائه نکرده است ."