خلاصة:
صنعت ساختمان که از آن به عنوان نبض اقتصادی کشورها نام برده میشود از مهم ترین صنایع هر کشور است . اصلیترین و مهم ترین وسیله ای که روابط فّعالان این صنعت را به لحاظ حقوق و تکالیف در مقابل یکدیگر معّین میکند قراردادهای ساختمانی است . اکثر قراردادهای ساختمانی ضمن اینکه از نوع قراردادهای پیچیدهاند دارای موضوعات بسیار فّنی و تخصّصی نیز هستند که اجرای تمام آنها از توان اکثر پیمانکاران ساختمانی خارج است . با عنایت به اینکه قراردادهای ساختمانی اصولا بین پیمانکار اصلی و کارفرما منعقد میشود به طوریکه به جرئت میتوان این نوع قرارداد را مهم ترین نوع قراردادهای ساختمانی محسوب کرد که درنتیجه آن بیشترین تعهدات پیمانکار در مقابل کارفرما قرار میگیرد؛ ولی بااین حال پیمانکار اصلی در مقابل دست اندرکاران پروژه مانند پیمانکاران جزء، کارگران و... که به طورکلی اشخاصی غیر از پیمانکار اصلی هستند نیز تعهدات زیادی دارد. به این منظور مطالعه تعهدات پیمانکار در مقابل دست اندرکاران پروژه و اشخاص ثالث با توّجه به اسناد متحدالشکل «پیمان»، مقّررات ساختمانی و شهرسازی و قواعد عمومی قراردادها در حقوق ایران و حقوق انگلیس و در بعضی موارد حقوق آمریکا مورد نظر ماست .
ملخص الجهاز:
"در میان این اشخاص مرتبط با قراردادهای ساختمانی، میتوان گفت که بیشتر تعهدات و مسئولیت ها بر عهدة پیمانکار است ؛ چرا که پیمانکار از یک سو مسئول اصلی این قرارداد است و باید تمام تعهدات قراردادی خود را در مقابل کارفرما به نحو احسن انجام دهد و از سوی دیگر در اجرای پروژه با اشخاص دیگری مانند معمار، پیمانکاران جزء، کارگران و...
ولی با وجود این در مورد انتخاب پیمانکاران جزء، پیمانکار اصلی متعهد است اشخاصی را انتخاب کند که تخصص لازم را برای انجام آن بخش از کار که به آنان واگذار شده ، داشته باشند؛ زیرا اولا به موجب مادة ٤ قانون نظاممهندسی و کنترل ساختمان، پیمانکار جزء باید صلاحیت لازم برای انجام کارهای واگذارشده به او را داشته باشد.
البته علیرغم اینکه هیچ رابطۀ قراردادی بین کارفرما و پیمانکاران جزء وجود ندارد و کارفرما هیچ مسئولیتی در قبال پیمانکاران جزء ندارد، اکثر کارفرمایان از حقوق پیمانکاران جزء نیز حمایت میکنند و در قرارداد خود با پیمانکار اصلی شرط میکنند که پیمانکار اصلی حقوق پیمانکاران جزء را در موعد مقرر پرداخت کند، چنانکه به موجب مادة ٢٤ شرایط عمومی پیمان درصورتی که پیمانکار جزء تعهدات خود را انجام داده باشد ولی پیمانکار اصلی از پرداخت حقوق وی امتناع ورزد، کارفرما به موضوع رسیدگی کرده و در صورت محق دانستن پیمانکار جزء، حقوق وی را از محل مطالبات پیمانکار اصلی میپردازد.
درست است که ناظر جزء طرفین قرارداد ساختمانی محسوب نمیشود اما به یقین میتوان گفت که بعد از کارفرما و پیمانکار، مهندس مشاور (ناظر) مهم ترین نقش را در قراردادهای ساختمانی دارد، به نحویکه به موجب ردیف های ١-٢، ٦-٧، ٣-١٢، دستورالعمل نحوة تکمیل تنظیم موافقت نامه ، شرایط عمومی و خصوصی پیمانها و مقررات مربوط به آنها مهندس مشاوری که مسئولیت نظارت بر اجرای کار را بر عهده میگیرد باید تمام صفحات موافقت نامه ١."