آسيب شناسی بهره وری در اقتصاد ايران مقالة

پايين بودن رشد بهره وري عوامل توليد از چالش هاي اساسي اقتصاد ايران به شمار مي رود و كليد رشد درازمدت اقتصاد كشور حركت به سمت مدل رشد اقتصادي مبتني بر بهره وري است. هدف اصلي مقاله حاضر آسيب شناسي بهره وري كل عوامل توليد (TFP) در سال هاي 1392-1368 است. به اين منظور ابتدا تابع توليد برآورد و TFP در چارچوب حسابداري رشد محاسبه شده است. سپس براي ارائه تصوير دقيق تري از روند توليد اقتصاد ايران، توليد بالقوه برآورد، و شكاف توليد، محاسبه شده است. نتايج حاكي از اين است كه در اغلب سال ها به دليل سياست هاي انبساطي پولي و مالي، توليد بالفعل از روند بلندمدت خود انحراف داشته و به دليل عدم تغيير بنيان هاي اصلي اقتصاد، سياست هاي يادشده شتاب تورمي را در پي داشته اند. در بخش بعدي، مدل رشد نئوكلاسيكي تعديل شده متناسب با شرايط اقتصاد ايران برآورد و سپس مدل رشد TFP تصريح، و ضرايب متغيرهاي توضيح دهنده رشد بهره وري عوامل توليد برآورد شده است. نتايج مدل هاي برآوردشده نشان مي دهد كه متغيرهاي درجه باز بودن تجارت، شكاف نرخ ارز (نسبت نرخ بازار آزاد دلار به نرخ رسمي بين بانكي) و مخارج عمراني دولت، داراي اثر مثبت و معني دار بر رشد اقتصادي و رشد TFP و متغيرهاي مخارج جاري دولت (تعديل شده با شاخص ضمني GDP) و متغير دامي تحريم، داراي اثر منفي و معني دار بر رشد اقتصادي و رشد بهره وري كل عوامل توليد هستند.

"نتایج مدل های برآوردشده نشان می دهد که متغیرهای درجـه بـاز بـودن تجـارت ، شکاف نرخ ارز (نسبت نرخ بـازار آزاد دلار بـه نـرخ رسـمی بـین بـانکی ) و مخـارج عمرانـی دولـت ، دارای اثـر مثبـت و معنـی دار بـر رشـد اقتصـادی و رشـد TFP و متغیرهای مخارج جاری دولت (تعدیل شده با شاخص ضمنی GDP) و متغیر دامی تحریم ، دارای اثر منفی و معنی دار بر رشد اقتصادی و رشد بهـره وری کـل عوامـل تولید هستند. سپس به منظور ارائـه تصویر دقیق تری از روند بلندمدت اقتصاد ایران ، تولید بالقوه کشور برآورد و شکاف تولید محاسبه شده و در ادامه ، عوامل مؤثر بر رشد اقتصادی و رشـد بهـره وری کـل عوامل تولید در قالب مدل های اقتصادسنجی مورد بررسی قرار گرفته است . آخرین متغیری کـه هـم بـه لحـاظ علامـت و هـم بـه لحـاظ مقـدار اثـر منفـی قابل توجهی بر رشد تولید و رشد بهـره وری نشـان داده اسـت ، متغیـر تحـریم هـای ظالمانه غرب علیه ایران است که در سال های اخیر با تحریم بانک مرکزی و بخـش مالی کشور و همچنین محدودیت صادرات نفت و واردات و صادرات فراورده هـای نفتی به اوج خود رسید و به شدت کارکرد اقتصـاد ایـران را تحـت تـأثیر قـرار داد."