خلاصة:
يك اتفاق نه چندان غيرمعمول در تونس در دسامبر 2010 جرياني را پديد آورد كه در سال بعد، چهار رژيم ديرپاي تونس، مصر، ليبي و يمن يكي پس از ديگري از هم فروپاشيد و برخي ديگر نظير بحرين، مراكش، الجزاير و اردن به واسطه اعتراضات گسترده مردمي با چالش هاي جدي مواجه شدند. مطالعه واقعيت هاي اين كشورها و خصوصاً مقايسه آن ها نشان مي دهد كه برخلاف ادعاهاي موجود، انقلاب هاي عربي محصول تركيب علل متعددي بوده اند كه از يك كشور به كشور ديگر متفاوت بوده و نمي توان همه آن ها را ذيل يك رويكرد عام تبيين نمود. مقايسه اين انقلاب ها همچنين حاكي از آن است كه تئوري هاي موجود انقلاب نمي توانند تبييني مجاب كننده از انقلاب هاي عربي ارائه بدهند و اعتبار تجربي ديدگاه هاي نظري موجود در خصوص تبيين اين انقلاب ها با مشكلات جدي مواجه است. اين مقاله با نظر به اين موضوع، تلاش مي كند تا از طريق مقايسه كشورهاي تونس، مصر، ليبي و يمن (موردهاي انقلابي) با دو كشور الجزاير و مراكش (موردهاي غيرانقلابي) نكاتي را براي تئوري پردازي در باب انقلاب ها، خصوصاً تئوري هاي نسل چهارم و تئوري هاي برآمده از انقلاب اسلامي، ارائه نمايد.
ملخص الجهاز:
"این امر نشاندهنده این است که سازه بحران عدالت نسبت به سازه بحران کارآمدی، شانس بیشتری برای ورود به عوامل علی مؤثر در وقوع انقلابهای عربی و تبیین آنها دارد اما در عین حال همین سازه نیز در نهایت نمیتواند تبیینکننده خوبی برای وضعیت کشور تونس بهعنوان مورد انقلابی که در پایینترین رتبه بر اساس سه شاخص اول بحران کارآمدی قرار گرفته و کشور الجزایر بهعنوان مورد غیر انقلابی که در میان چهار کشور بالای جدول قرار دارد، باشد.
3-11- ناکارآمدی دستگاه سرکوب بررسی عملکرد نیروهای مسلح در کشورهای مورد بررسی نشان میدهد که در کشورهایی که در آنها انقلاب رخ داده است این نیروها در نهایت از سرکوب معترضین امتناع کرده و یا ناتوان شدهاند؛ اگرچه در مورد این امتناع و ناتوانی اختلافنظرهای اساسی وجود دارد و عدهای بر ماهیت حرفهای و غیرسیاسی ارتش، عدهای بر نوع رابطه (مدنی-نظامی) آن با جامعه و تعهد هنجاری رهبران ارتش به حمایت از معترضین (لوتربک، 2013)، عدهای بر محاسبات سیاسی و منافع سازمانی ارتش در حفظ و بقای خود (بروکس، 2013) و برخی بر گستره اعتراضات و ترکیب و ائتلاف معترضین و لذا ناتوانی ارتش در سرکوب معترضین (گلدستون، 2011) عدهای نیز بر شجاعت معترضین (کورزمن 2012)، تأکید دارند، ولی در نهایت در هر چهار مورد انقلابی، برخلاف موارد غیر انقلابی، ارتش از سرکوب معترضین خودداری کرد."