خلاصة:
دستورالعمل ها و تبیین مسائل عرفانی در ابتدا توسط مشایخ به طور شـفاهی و عملـی بـه مریـدان منتقـل می شد، ولی بعدها کتاب های عرفانی برای تذکار و یادآوری و سهولت دستیابی سالکان به تعالیم عرفانی و اخلاقی به نگارش درآمد. یکی از این آثار، کتاب مهـم و ناشـناخته عـروس عرفـان نگاشـته محمـود بحـری قادری است که مقارن با پادشاهی اورنگ زیب تالیف شده است . محمـود بحـری خـود از نامـداران سلسـله قادریه هند و بیست سال در خدمت و تحت پرورش «محمد باقر قادری» بوده است . او همچنین با بسیاری از بزرگان و سرآمدان عرفان وتصوف در روزگار خود مراوده و دیدار داشته و نام بسیاری از این عارفان گمنـام و شرح ملاقات خود با آنان را در ایـن کتـاب محفـوظ داشـته اسـت . ایـن مقالـه بـه معرفـی ایـن اثـر مهـم و نویسندٔه کمترشناخته شدٔه آن می پردازد.
ملخص الجهاز:
"که می تـوان آنهـا را ذیـل دو دسـته تقسیم کرد : الف ) شخصیت هایی که با آنها دیدار داشته و در مجلس آنهـا حضـور بـه هـم رسـانده و کسب فیض کرده است : سوای حضور بیسـت سـاله اش در محضـر محمـدباقر قـادری کـه مراد او بوده است : ـ دیدار و کسب فیض از میـان شـاه از اولاد حضـرت سـید محمـد گیسـودراز در گـوگی (ص ۱۹) ـ حضور در مجلس حضرت شاه احمد سجاده نشین که مرشـد و عمـوی حضـرت شـاه چندا صاحب بوده است (ص ۱۱۵-۱۱۶) ب ) بعضی از شخصیت های مطرح حوزه عرفان که در قالب حکایت یا از زبان پیر خـود از آنها سخن به میان آورده است : ـ میان شـاه راجـو قتـال پـدر محمـد حسـینی گیسـودراز (ص ۳۱) : بحـری کتـاب تحفـة النصایح اثر میان شاه راجو قتال را مطالعه داشته و از آن بیتی نیـز در عـروس عرفـان ذکـر کرده است و در رابطه با همان بیت محمدباقر قادری سخن به میان آورده است .
۷. آوردن ابیاتی از عرفا و مشاهیر معاصر بحری که با بررسی های انجام شـده می تـوان برخی از آنها را جزو نویافته هایی دانست که تنها در این اثر به جا مانده اند، شخصیت هایی که از آنها در عروس عرفان بیت یا ابیاتی به عنوان شاهد کلام آورده است : حضرت شاه برهان الدین فرزند ارجمند بندگی حضرت شاه میرانجی شمس العشـاق : ابیاتی به زبان دکنی : تیـــرامین پـــن گیـــان بهتـــر اوســـکامین پـــن گیـــان اپـــر (همو، ص ۳۴) یعنی هستی تو دراندرون عرفان است و هستی او بالای عرفان ."