نقد تخصيص آيات ارث به حديث «انا معاشر الانبياء لا نُوَرِث»؛ با تاكيد بر استدلال هاي فاطمه زهرا عليها السلام در خطبه فدكيه مقالة

قرآن شناخت بهار و تابستان 1395 - شماره 16 التصنيف ب (حوزه علمیه/ISC (‎18 صفحة - من 5 إلی 22 )

الکلمات المفتاحية: ارث فاطمه زهرا عليها السلام خطبه فدكيه آيات ارث حديث «انا معاشر الانبياء لا نُوَرِث» حدیث قرآن

خلاصة:

آيات ارث بخشي از آيات قرآني است كه از اهميت دوچندان در ميان آيات الاحكام برخوردار است و مباحث پردامنه تفسيري و فقهي درباره آن گواه بر اين مطلب است. يكي از مباحث تفسيري مربوط به آيات ارث، تخصيص يا عدم تخصيص آيات ارث به غير انبياي الهي عليهم السلام در ارث گذاري است. عموم مفسران اهل تسنن با استناد به سخن ابوبكر به نقل از رسول اكرم صلي الله عليه و آله وسلم كه: «انا معاشرَ الانبياء لا نُوَرِث، ما تركناهُ صدقهٌ» معتقدند كه اين حديث، مُخَصِص آيات ارث است. پژوهش حاضر از راه تحليل مفاد آيات ارث با تاكيد بر استدلال هاي فاطمه زهرا عليها السلام در خطبه فدكيه، ادعاي مزبور را مورد پژوهش قرار داده و به اين نتيجه دست يافته است كه مفاد حديث مورد بحث، صراحتاً با آيات قرآن مخالفت دارد و ادعاي تخصيص آيات ارث به حديث مزبور مردود است؛ لذا اين حديث، جعلي است و دفاع هاي گوناگون از نظريه تخصيص آيات ارث به حديث يادشده، ناكام اند.

ملخص الجهاز:

"عموم دانشمندان اهل تسنن با استناد به سخن ابوبکر به نقل از رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم که: «انا معاشر الانبیاء لا نورث، ما ترکناه صدقۀ» (مسلم، بی تا، ج5، ص152؛ ترمذی، 1403، ج3، ص82؛ ابن حنبل، 1420، ج6، ص262؛ عینی، بی تا، ج14، ص163؛ سبکی، ۱۴۱۲، ج2، ص275؛ شربینی، بی تا، ج12، ص29؛ سیوطی، 1418، ص715؛ سرخسی، 1421، ج12، ص29؛ تفتازانی، 1401، ج5، ص278؛ ایجی، ۱۳۲۵، ج8، ص355)؛ معتقدند که این حدیث، مخصص آیات ارث است و لذا انبیای الهی را از دایرۀ آیات ارث گذاری بیرون می دانند؛ در حدی که گفته شده است: «همة مفسران جز روافض [تعریض به شیعه] قایل به تخصیص آیه به مفاد حدیث اند» (قرطبی، 1423، ج11، ص78). نیز سخن نخست فاطمة زهرا علیها السلام در ادامة جملة أفی کتاب الله أن ترث أباک ولا أرث أبی؟!» که می فرماید: «لقد جئت‌ شیئا فریا» (همان) (مسلما سخن دروغ و ساختگی را [به خدا و رسولش] نسبت داده ای)، صراحت در دروغین و ساختگی بودن حدیث «انا معاشر الانبیاء لا نورث» برای تصرف فدک دارد؛ اما دلیل آن در جملۀ بعد آمده است که حضرت زهرا علیها السلام می فرماید: «أفعلی عمد ترکتم کتاب الله ونبذتموه وراء ظهورکم»(همان)؛ «آیا از روی عمد، کتاب خدا را ترک کرده و پشت سر انداخته اید؟» و این بدین معناست که پذیرش حدیث مذکور، ترک مفاد آیات قرآن و پشت سر انداختن آن است و نه تخصیص آن؛ زیرا همان گونه که در متن خطبة حضرت زهرا علیها السلام آمده است: «أم أنتم أعلم بخصوص القرآن وعمومه من أبی وابن عمی؟!»، تخصیص قرآن در مواردی که بجا باشد دارای اشکال نیست، اما تخصیص مفاد آیات قرآن به حدیثی که حجیتش ثابت نیست و پذیرش آن مخالفت با نص صریح قرآن است، ناپذیرفتنی است."

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة:

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول