خلاصة:
یکی از قرینهها، عرضه ادعیه صحیفه سجادیه به قرآن است. بر این اساس این پژوهش در صدد بررسی «درونمایههای مشترک قرآن و صحیفه» بوده تا به درستی متن کتاب دست یابد. رابطه قرآن و صحیفه، رابطه محتوایی است. با عرضه صحیفه سجادیه به قرآن کریم، اشارات، تلمیحها، تضمینهای قرآنی آن حضرت فراوان به چشم میخورد و اشتراکات بین آن دو کتاب اعتبار صحیفه را میافزاید. به هم تنیدگی قرآن و صحیفه در حد گسترده است که در این پژوهش به موارد اندکی از آن اشاره میشود. در این نوشتار، گزارشی از تضمینها، تلمیحها و رابطه محتوایی صحیفه با قرآن ارائه میشود تا پژوهشگران بر پایه آن بتوانند به موضوعات دیگری مانند تفسیر قرآن و استنادات قرآنی هم بپردازند.
ملخص الجهاز:
این موارد، عبارتهایی است که آیه قرآن، بدون فزونی و یا کاستی در آنها آمده است و چنانچه در میان آیهای کلمهای توضیحی وجود داشته باشد، در قسمت تضمینها گزارش نشده است؛ برای نمونه، در دعای مکارم الاخلاق میخوانیم: «اللهم وصل علی محمد وآله، کأفضل ما صلیت علی أحد من خلقک قبله، وأنت مصل علی أحد بعده، وآتنا فی الدنیا حسنة وفی الآخرة حسنة، و قنی برحمتک عذاب النار» در این دعا جمله «و قنی برحمتک عذاب النار»؛ اشارهای به آیه ﴿و منهم من یقول ربنا آتنا فی الدنیا فی الدنیا حسنة وفی الآخرة حسنة و قنا عذاب النار﴾ دارد، ولی واژه «برحمتک»، کلمهای توضیحی است که در آیه قرآن نیست، از این روی در قسمت تضمینها استفاده نشد.
واحد؛ احدیت «إنک الواحد الأحد الصمد، الذی لم تلد و لم تولد و لم یکن لک کفوا أحد» دعای امام اشارهای به آیات مأنوس زیر است: ﴿الله الصمد * لم یلد و لم یولد * و لم یکن له کفوا أحد﴾ ازلیت و ابدیت خداوند امام سجاد علیهالسلام در اولین فراز از سخن خویش خداوند را به ازلیت و ابدیت توصیف فرموده و میستایند: «الحمدلله الاول بلا اول کان قبله والاخر بلا آخر یکون بعده؛ ستایش خداوندی را سزد، که اول همه هستی است و قبل از او اولی نبوده و آخر است؛ بی آنکه پس از او آخری باشد»(صحیفه کامله سجادیه، ترجمه حسین انصاریان، 1374: 33).