خلاصة:
مزيت نسبي يكي از ابزارهاي كارآمد براي تصميمگيري در توليد و تجارت محصولات ميباشد كه از دو بعد جايگزيني واردات و توسعه صادرات حائز اهميت ميباشد. استان مازندران يكي از قطبهاي عمدهي محصولات كشاورزي در ايران است كه با برنامهريزي صحيح ميتوان آنرا به يكي از مراكز توليد و صادرات انواع محصولات كشاورزي تبديل كرد. در اين مطالعه، با استفاده از شاخص هاي هزينهي منابع داخلي (DRC)، هزينه منافع اجتماعي (SCB) و سودآوري خالص اجتماعي (NSP) و الگوي برنامهريزي خطي، اثرات حذف يارانههاي دولت و تاثير آن بر مزيت نسبي محصولات زراعي مختلف استان مازندران در سال 1391 بررسيشده است. نتايج نشان داد كه بر اساس شاخص DRC، محصولاتي نظير پنبه ديم، جو ديم، گندم ديم، كلزا آبي، جو آبي و گندم آبي فاقد مزيت و برنج، كلزا ديم و پنبه آبي داراي مزيت است. با توجه به شاخص SCB محصولاتي چون پنبه آبي، برنج، كلزا ديم داراي مزيت نسبي است. شاخص NSP نشان داد كه محصولات پنبه ديم، جو ديم، گندم ديم، كلزا آبي، جو آبي و گندم آبي فاقد مزيت نسبي و كلزا ديم، برنج و پنبه آبي داراي مزيت نسبي ميباشند. بر اساس نتايج، با هدفمند شدن يارانهها و برابري قيمتهاي داخلي با قيمتهاي خارجي و همچنين با در نظر گرفتن قيمت واقعي براي نرخ ارز، مشاهده ميشود كه الگوي كشت در مورد محصولات آبي به سمت محصولاتي نظير پنبه و برنج هدايت شوند. در مورد محصولات ديم نيز با هدفمندي يارانهها، الگوي كشت به سمت محصول كلزا ميل خواهد كرد.
ملخص الجهاز:
"در مورد کشت دیم استان نیز با هدفمندسازی یارانه ها الگوی کشت به سمت محصول کلزا منتقل خواهد شد لذا به منظور تسهیل در دستیابی به اسناد توسعه ی بخش کشاورزی استان مازندران با درجه ی اطمینان بالاتر، پیشنهاداتی به شرح زیر ارائه میشود: ١- با عنایت به تفاوت های اقلیمی، جغرافیایی و ساختاری مناطق مختلف کشور و به منظور دستیابی به اهداف برنامه و سیاست های اقتصادی دولت و چگونگی تاثیر آن بر سطح تولید و درآمد کشاورزان و نهایتا الگوی کشت بهینه در سراسر کشور، اجرای چنین تحقیقی برای استان های دیگر نیز پیشنهاد میشود؛ ٢- پیشنهاد میشود دولت با تأکید و حمایت بیشتر از محصولاتی که مزیت نسبی آن مورد تأیید قرار گرفته ، موجبات تولید بیشتر محصولات ، افزایش صادرات و نهایتا افزایش سود کشاورزان را فراهم نماید؛ ٣- از آنجایی که هدفمندسازی یارانه ها افزایش غیر قابل اجتناب قیمت برخی از نهاده های کشاورزی را موجب شده ، این موضوع قیمت تمام شده محصولات مزبور را افزایش داده و لذا دولت میبایست به منظور جبران ضرر و زیان کشاورزان نسبت به اتخاذ سیاست های مقتضی اقدام نماید؛ ٤- با توجه به اینکه یکی از موارد مهم در مصرف بهینه منابع ، الگوی کشت مناسب میباشد بنابراین ، پیشنهاد میشود که مدیران بر پایه الگوی بهینه عمل کنند، چرا که این امر باعث میشود از یک سو بهره برداری بهینه از منابع انجام گیرد و از سوی دیگر درآمد خالص کشاورز افزایش یابد؛ ٥- در مورد محصولاتی که با هدفمندسازی یارانه ها، دارای مزیت نسبی هستند پیشنهاد میشود که طرح های تحقیقی و ترویجی از سوی مراکز تحقیقات کشاورزی جهت توسعه و نهادینه سازی کشت آنها به مرحله اجرا درآید؛ ٦- پیشنهاد میشود از سویی حمایت های دولت از بخش تولید در بخش کشاورزی به صورت کارآمدتری صورت گیرد و از سوی دیگر در هر منطقه ای که محصولات دارای مزیت نسبی بالاتر میباشد حمایت بیشتری نیز شود؛ ٧- در نهایت پیشنهاد میشود تا بسته های حمایتی برنامه ریزیشده کافی از سوی دولت به کشاورزان محصولات مختلف متناسب با میزان تأثیر در افزایش هزینه ها تخصیص یابد."