خلاصة:
در ايران مشكلات متعدد در مراحل گوناگون بازاررساني پسته نظير شيوه و مدت زمان حمل و نقل پسته به بازار افزونبر تاثير بر قيمت نهايي پسته، در كاهش كيفيت محصول نيز موثر بوده است. از آن جا كه بهبود زيرساختهاي حمل و نقل موجب كاهش هزينه و مدت زمان حمل مي گردد، در اين مطالعه بر مبناي داده هاي سال 1389 سعي شده با استفاده از مدل تعادل فضايي، كه هدف آن بيشينه سازي رفاه اجتماعي است، اثر كاهش هزينههاي حمل بهعنوان شاخصي از بهبود زيرساختهاي حمل و نقل، بر وضعيت توليدكنندگان و مصرف كنندگان پسته ايران بررسي شود. نتايج نشان دادند با بهبود زيرساختهاي حمل و نقل، مقدار توليد و صادرات پسته كاهش و مصرف داخلي افزايش خواهد يافت. اين مسئله اثرهاي متفاوتي بر رفاه توليدكنندگان و مصرف كنندگان در استان هاي گوناگون خواهد داشت، اما روي هم رفته، رفاه توليدكنندگان حدود 272 ميليون ريال كاهش و رفاه مصرفكنندگان و رفاه كل بهترتيب حدود 2754 و 2482 ميليون ريال افزايش مييابد. همچنين، عملي شدن اين سناريو موجب بهبود وضعيت رقابتي مناطق عمده توليد پسته نظير خراسان رضوي و يزد نسبت به ساير مناطق خواهد شد.
Several problems in different stages of pistachios marketing such as the pistachios transportation mode and its time have been effective on pistachios final price and reducing the quality of the final product in Iran. Since the improvement of transportation infrastructure reduces the cost and time، in this study، based on 2010 dada، using spatial equilibrium model with goal of maximizing net social payoff، has been investigated the effect of reducing transportation cost as index of improvement transportation infrastructure on pistachios producers and consumers in Iran. The results showed that improving transportation infrastructure will be reduced the production and export of pistachios and will increase domestic consumption. Also، based on these results، reducing the transportation cost will causes different effects on the supplier and consumers welfare in different situations. But in general، producers، welfare reduced about 272 million Rials and consumer and total welfare increased by about 2754 and 2482 million Rials respectively. The implementation of this scenario would improve the competitive position pistachios producers in Khorasan-Razavi and Yazd compare to other regions.
ملخص الجهاز:
"کشیری کلایی و همکاران (٢٠١٥) نشان دادند پیروی از الگوی بهینه حمل و نقل پسته موجب کاهش ٦٦ درصدی در مجموع هزینه های حمل پسته در ایران میشود، اما از آنجا که در مدلهای حمل و نقل که معمولا بمنظور بهینه سازی تجارت مورد استفاده قرار میگیرند، فرض ثابت بودن (برونزا بودن) قیمت ها برقرار است و این فرض در شرایط واقعی فرض درستی نمیباشد، لذا باید الگویی را انتخاب کرد که بتواند چنین مسئله مهمی را پوشش دهد.
گفتنی است در ایران مطالعات بسیار معدودی در زمینه استفاده از مدل تعادل فضایی انجام گرفته است که میتوان به مطالعه موسوی (١٣٩٠) در تحلیل اثرهای تغییر تعرفه واردات بر بازار برنج در مناطق گوناگون ایران، مطالعه کشیری کلائی و همکاران (١٣٩٤) در بررسی اثرهای ساختار بازار پسته بر وضعیت تولید و تجارت داخلی و خارجی و اثرهای رفاهی ناشی از آن و هم چنین ، مطالعه تعالیمقدم و همکاران (١٣٩٤) در بررسی اثر قیمت تضمینی گندم بر تولید آن محصول در ایران اشاره کرد، اما تا به حال مدل تعادل فضایی جهت بررسی تغییر زیرساخت های حمل و نقل بر متغیرهای تولید، مصرف، صادرات و هم چنین ، اثرهای رفاهی حاصل از آن در ایران مورد استفاده قرار نگرفت .
در واقع ، با کاهش هزینه های حمل و نقل با توجه به ویژگیهای مدل تعادل فضایی اریه شده، مقدار تولید، مصرف و صادرات استانها تحت تأثیر قرار میگیرد به گونه ایکه مقدار کالای جابه جا شده از استان کرمان به سایر استانها (تنها استان هرمزگان آن هم برای صادرات) افزایش مییابد، به بیان دیگر، استان کرمان در این حالت تجارت داخلی خود را افزایش داده و اصولا به همین خاطر صادرات آن کاهش مییابد."