خلاصة:
«درخت گلابي»، داستاني كه داريوش مهرجويي آن را به پرده ي سينما برد، از بهترين داستان هاي گُلي ترقي نويسنده ي تاثيرگذار معاصر ايراني است. شخصيت اصلي داستان كه خود را نويسنده و فيلسوف قلمداد مي كند چهل سال را بي وقفه به فعاليت علمي و سياسي محض پرداخته و با اين كه شهرتي براي خود به دست آورده است، اكنون چشمه ي خلاقيت اش خشكيده و با حالتي سرخورده و نگران به باغ دماوند كودكي اش پناه آورده تا، شايد در خلوت و آرامش آن باغ زيبا بتواند آخرين كتابش را بنويسد. نويسنده در اين داستان، با برجسته سازي نقش درخت گلابي به عنوان نماد طبيعت و تاثير آن بر روان و انديشه شخصيت اصلي، با نگرشي بوم گرايانه سعي در بازتعريف طبيعت و رابطه انسان با آن دارد. نقدهاي موجود از داستان بيش تر تكيه بر جنبه هاي محض فلسفي و روانكاوانه آن دارند، درحالي كه واكنش ها، حساسيت ها و دركي كه نويسنده نسبت به طبيعت و محيط طبيعي نشان مي دهد، تاكنون در كانون توجه قرار نگرفته است. بنابراين، خوانشي بوم گرايانه (Ecocritical) از داستان مي تواند لايه ديگري از معناهاي نقب نزده ي متن را بنماياند.
ملخص الجهاز:
"شخصـیت اصلی داستان که خود را نویسنده و فیلسوف قلمداد می کند چهل سال را بـی وقفـه به فعالیت علمی و سیاسی محض پرداخته و با این که شهرتی برای خود به دسـت آورده است ، اکنون چشمه ی خلاقیت اش خشکیده و با حالتی سرخورده و نگـران به باغ دماوند کودکی اش پناه آورده تا، شاید در خلوت و آرامش آن باغ زیبا بتوانـد آخرین کتابش را بنویسد.
البته یادآوری این نکته مهم است که ادبیات توصیفی و رمانتیک لزوما ادبیات بوم گـرا تلقـی نمـی شـود، زیـرا اغلب ، نگاه شاعر و نویسنده تحت تأثیر نگرش اومانیستی است و از منظر انسان محورانه بـه طبیعت نگریسته می شود و شاعر هوییتی مستقل بـرای طبیعـت قائـل نیسـت .
از مهم ترین محورهای بحث در بوم نقد داستان می توان به موضوعات زیر اشـاره کـرد: ١) نقش طبیعت در طرح داستان ٢) نگرش خاص نویسنده بـه طبیعـت (انسـان محورانـه ؟ بوم محورانه ؟ ارزش ابزاری ؟ ارزش ذاتی ؟) ٣) نشان دادن حساسیت نسبت به مسائل محیط زیست و بازتاب آن ها در داستان ٤) تأثیر محیط فیزیکی بر شخصیت های داسـتان ٥) نـوع واکنش شخصیت ها به نیازها و احساسات طبیعی درون ٥) نقش طبیعت در شکل بخشیدن به هویت فردی ٦) طبیعت به عنوان عامل شفابخش روح .
با توجه به نقش برجسته ی باغ دماوند به عنوان زمینه ی داستان درخت گلابی ، پژوهش حاضر سعی دارد تا با خوانشی بوم گرایانه از داستان ، ضمن آشکار ساختن دیدگاه خاص نویسـنده به طبیعت و محیط فیزیکی ، از آن به عنوان سنگ محکی در ارزیابی اثر بهره جوید."
(
, 
, 
)
