خلاصة:
مسئولیت مدنی یکی از ضمانت اجراهای عمومی قواعد حقوقی است که به دلیلِ نقض حقوق
قانونی و مشروع افراد ایجاد می شود. والدین نیز از این امر مستثنا نیستند و در صورتِ نقض حقوق
فرزندان و زیان رساندن به آن ها مسئولیت جبرانِ خسارت را به عهده دارند. اما آیا مسئولیت والدین
به نحوکامل مشمول قواعد عمومی مسئولیت مدنی است؟ در صورت منفی بودن پاسخ، چه شرایطی
اصل و میزان مسئولیت مدنی والدین را محدود می کند؟ به طو رکلی، عوامل موجهۀ عمومی مانند حکم
قانون، اجرای حق، اکراه، اضطرار، اجرای حق، رضایت زیان دیده، اقدام، تحذیر و استیمان باعث
می شوند که در شرایطی، عملِ زیان بار، مشروع تلقی شود یا قابلیت انتساب آن به عاملِ زیان محدود
گردد. لیکن، ضرورت های عرفی، انصاف و ارز شهای اخلاقی، به دلیل شرایط خاص روابط فرزندان
و والدین، مسئولیت مدنی پدر و مادر را در مقابل فرزندان کاهش می دهد و موجب می شود مطالبۀ
خسارت از والدین بیشتر جنبة نظری بیابد. ازسوی دیگر، وجود پاره ای واقعیت های اجتماعی ناگوار
مانند کودکان بدسرپرست، اقتضاء دارد مسئولیت والدین جنبة کاربردی داشته باشد. در این جستار
موانع عام و خاصِ مسئولیت مدنی والدین در برابر فرزندان را بررسی می کنیم.
ملخص الجهاز:
"ازاین رو، طبیعی است که انجام ندادن تکالیف ، باعث نقض حقوق فرزندان میگردد و بالتبع ، مسئولیت مدنی والدین را - در صورت وجود دیگر شرایط - در پی دارد؛ زیرا والدین نیز مانند سایر افراد حق تعرض به حقوق فرزندان و آسیب رساندن به آن ها را ندارند و طبق قاعده ، تمامی خسارات باید جبران شوند و هیچ ضرر غیرمتدارک نباید وجود داشته باشد.
بدین ترتیب ، مسئولیت مدنی والدین که مبتنی بر عدالت نوعی است با اتکا به انصاف یا همان عدالت برتر، تحدید میشود یا حداقل در زمان صدور حکم به جبران خسارت ، متأثر از آن می گردد؛ برای مثال ، رفتار انسانی متعارف ، معیار دادرس در تمیز تقصیر است ، ٩٩ ولی شرایط و احوال حاکم در موضوع دعوای مطروحه بین پدر و فرزند یا مادر و فرزند را نیز در نظر میگیرد (کاتوزیان ، ١٣٨٦: ٣٥٤/١).
ب : بهره جستن از مفاهیم و نهادهایی چون احسان ، و توسعه دادن لوازم انجام تکالیف ، میتواند در بسیاری موارد میزان مسئولیت والدین را کاهش دهد؛ برای مثال ، کنوانسیون حقوق کودک در مادة١٦ دربارة حریم خصوصی کودک مقرر داشته است : ١- در امور خصوصی خانوادگی یا مکاتبات هیچ کودکی نمیتوان خودسرانه یا غیرقانونی دخالت کرد یا هتک حرمت نمود؛ ٢- کودک در برابر این گونه دخالت ها یا هتک حرمت ها تحت حمایت قانون قرار دارد."
(
, 
, 
)
