خلاصة:
در پژوهش حاضر روند نابرابریهایفضایی در تهران موردبررسی قرار میگیرد. برای بررسیفضاهای نابرابر شهری در تهران ، توزیع شاخص های اقتصادی، اجتماعی و مطلوبیت فضا و رابطه آن ها مورد بررسی قرار میگیرد. این شاخص ها از تحلیل ثانویه نتایج تفصیلی سرشماریهای نفوس و مسکن و طرح های جمع آوری اطلاعات قیمت و اجاره مسکن در سال های ١٣٧٥، ١٣٨٥ و ١٣٩٠ براساس مدل سطح بندی موریس محاسبه می شوند. یافته های پژوهش حاکی از آن است که توزیع مطلوبیت فضا با توزیع شاخص های اجتماعی و اقتصادی رابطه معناداری دارد، به طوریکه این رابطه در هر ســه دوره ســرشــماری تایید میشــود. گرچه توزیع شــاخص های اقتصادی و اجتماعی در طی ١٥ سال موردبررسی متوازن تر می شود، ولیکن در توزیع شاخص مطلوبیت فضا تغییر محسوسی رخ نمیدهد. همچنین در سال های ١٣٨٥ و ١٣٩٠ برخلاف سال ١٣٧٥ رابطه همبستگی میان شاخص های اجتماعی و مطلوبیت فضا بیش از رابطه همبستگی میان شاخص های اقتصادی و مطلوبیت فضا محاسـبه میشــود که نشـان از افزایش تاثیرپذیری شــاخص مطلوبیت فضــا از شــاخص اجتماعی دارد. آزمون رگرسیون و محاسبه ضریب تعیین تعدیل شده نیز نتایج مشابهی را نشان میدهد؛ بطوری که در سال ١٣٧٥ شاخص اقتصادی ٧٢ درصد از واریانس تغییرات شاخص مطلوبیت فضا را تبیین میکند. در سال های ١٣٨٥ و ١٣٩٠ شاخص اقتصادی از معادله رگرسیون خطی خارج و شاخص اجتماعی بدان وارد میشود. در این سال ها شاخص اجتماعی به ترتیب توان تبیین ٥٩ درصد و ٦٨ درصد از واریانس تغییرات شاخص مطلوبیت فضا را مییابد.
ملخص الجهاز:
"و در کنار این فرضیه ، فرضیه های فرعی زیر مورد آزمون قرار میگردد: - به نظر میرسد توزیع شاخص های تجمعی اقتصادی، اجتماعی و مطلوبیت فضا (در بین سال های ١٣٧٥ تا ١٣٩٠) در بین مناطق ٢٢ گانه تهران نامتوازن تر شده است .
شاخص های مورد بررسی همان طور که پیش تر نیز بدان اشــاره شــد، در این پژوهش در هر یک از مناطق تهران شــاخص های تجمعی اجتماعی ، اقتصادی و مطلوبیت فضا محاسبه و مقایسه شده است .
در این روش با استفاده از داده های توصیفی هر واحد (منطقه ) و مقایسه با واحدهای دیگر توسعه یافتگی هر یک از واحدهای مشخص میگردد (رضوانی، ١٣٨٣: ١٥٤)، (١٣٥٦ ,Franks &Morris, Bransford ): (1) ١٠٠× XijXmin−Yij= XXij−: حالت اول ij max ij min ١٠٠× Y Xij max−Xij: حالت دوم ij= Xij max−Xij min Yij: شاخص ناموزون برای متغیر i در واحد j ام .
یافته های پژوهش با استفاده از داده های تفصیلی سرشماریهای نفوس و مسکن و طرح های جمع آوری اطلاعات قیمت و اجاره مسکن در شهر تهران و بر اساس مدل موریس ، از ١٨ زیر شاخص ، سه شاخص نهایی اقتصادی، اجتماعی و مطلوبیت فضا در 11 سال های ١٣٧٥، ١٣٨٥ و ١٣٩٠ محاسبه شده است .
با توجه به ضرایب اختلاف محاسبه شده مشخص میگردد که در بین سال های ١٣٧٥ تا ١٣٨٥ توزیع شاخص اجتماعی در میان مناطق تهران متعادل تر شــده اســت و این روند با شــیب کندتری تا ســال ١٣٩٠ ادامه یافته اســت .
در این راستا شاخص های تجمعی اقتصادی، اجتماعی و مطلوبیت فضا در تمامی مناطق ٢٢ گانه تهران در طی سال های ١٣٧٥، ١٣٨٥ و ١٣٩٠ محاسبه شده و مورد مقایسه قرار گرفته است ."