خلاصة:
اين مقاله به بررسي ارتباط اوزان شعر فارسي با محتوا و مضامين آن مي پردازد. اين كه آيا وزن و محتوا در شعر فارسي با يكديگر پيوندي تنگاتنگ دارند، از سوالهايي است كه برخي پژوهشگران، كوشيده اند به آن پاسخ دهند. از منظر آنان، وزن هاي اصلي شعر فارسي را مي توان بر اساس ارتباط با مضامين و مفاهيم طبقه بندي كرد و اغلب شاعران بزرگ، دانسته يا نادانسته اين تناسب را رعايت كرده اند. از اين رو، باتوجه به ضرورت مقايسه كاربرد اوزان در مفاهيم مختلف براي رسيدن به نتيجه اي قابل اعتماد، ابتدا 3209 قصيده از بيست شاعر شاخص پيش از مغول مطالعه و پس از بررسي، 1018 قصيده كه محتواي نسبتاً مشخصي داشته اند، در دو دسته اصلي شاديانه ها (تبريك و تهنيت اعياد، فتح ها و مناسبت هاي شاد) و غمگنانه ها (مرثيه، حبسيه و شكواييه) طبقه بندي و پس از بسامديابي، به روش تحليلي- توصيفي بحرها و وزنهاي اصلي معرفي و ميزان رعايت تناسب محتوايي در كاربرد هريك بررسي شده است. بنابر يافته هاي اين پژوهش، دست كم در سنت قصيده سرايي تا آغاز سده هفتم، شاعران در انتخاب وزن هاي اشعار خود توجهي به محتوا نداشته اند و از اغلب بحرها و وزنها، در مضامين متضاد، استفاده كرده اند. اندك تمايز موجود در برخي گونه هاي عروضي هم، برآمده از سليقه و ذوق فردي، تفاوت جغرافياي شاعري و سنت ادبي غالب بر سبك شاعر بوده است.
Saadi's Gulistan tales، classic Persian literature are among the most successful story The research that has been done with the aim of revealing one of the values of Gulistan of Sa'di، the problem of "fast version" as a factor in the story lasting popularity and the effect is studied. The speed of the narrative is to be shown in a literary work، actions and events occurring during the period of time And to measure the volume of each of the time zones of the book is dedicated to them. Therefore، the purpose of this story is based on the theory of narratology "Gérard Genette"، to form a cross - sectional study was "، And to increase and decrease the speed of the narrative on topics such as selection and removal time - Parish، frequency، description، dialogue، adding episode، theorizing writer، subjective expression، revealing the imaginary and mental - emotional، Soliloquy and quotes were investigated. The results of this study suggest that the pace of the narrative is the story of Saadi's Gulistan. Due to the volume of the stories، use the maximum speed at which the reducing agent is a good And a reputation for durability and is more of a literary work.
ملخص الجهاز:
"دیگر شاعران سده های پنجم و ششم این وزن را در مضامین متفاوت و گاه متضاد به کار بسته انـد؛ هرچنـد بـا غلبـۀ انـدوه بـر دیوان ها و رکود ادب شاد درباری، بر میزان کاربرد غمگنانۀ این وزن افزوده شده ؛ تا آن جا که ازرقی کـه فضـای غالـب قصـایدش شادیانه است در شکایت از مسافرت طغانشاه قصیده ای بر این وزن سـروده (ازرقـی، ١٣٣٦: ٥٨) و در مقابـل سـنایی کـه فضـای اصلی قصایدش تاحدودی اندوهگنانه است ، در این وزن به تبریک منبر نو یافتن شیخ الحرمین پرداخته است (سنایی، ١٣٦٢: ١٧٥) معزی در تهنیت تولد پسر سنجر(معزی، ١٣١٨: ٧١٦) و در قصیده ای دیگـر، همزمـان در تسـلیت مـرگ فخرالدولـه و تبریـک وزارت یافتن پسر او، این وزن را به کار برده است : گر ز حضرت به سوی خلد برین رفـت پدر گشت چون خلد برین حضرت از اقبال پسر (همان : ٤١٠) این وزن ، در دیوان انوری، وزن قصیده ای در مرثیۀ ابوطالب نعمه (انوری، ١٣٧٦: ٤٦) و شکایت نامۀ مشهور«به سمرقند اگـر بگـذری ای باد سحر»(همان : ٢٠١) نیز هست و خاقانی شعر مشهورش را در رثای فرزندش رشیدالدین ، بر همین وزن سروده است : سـر تابـــــوت مـرا بازگشـــــــایید همــه خــود ببینیــد و بــه دشــمن بنماییــد همــه (خاقانی، ١٣٧٥: ٥٧١) ٦- مفعول مفاعیل مفاعیل مفاعیل (فعـولن ): ششـمین وزن اصـلی قصـاید فارسـی پـیش از مغـول اسـت ؛ البتـه خـانلری در کتاب «تحقیق انتقادی در عروض فارسی و چگونگی تحول اوزان غزل » آن را از ٢٠ وزن اصلی غزل محسـوب نکـرده اسـت ."