خلاصة:
همواره مدارس و مراکز علمی یکی از نشانه های هویت و غنای فرهنـگـی جـوامـع در دوره های مختلف تاریخی هستند. چگونگی احداث ، نوع محل ، معمـاری بـنـا، امـکـانـات ، تجهیزات ، وسعت ، تعداد استاد و دانشجو و همچنین رشته های علمی این مدارس ، بیانـگـر اهمیت و جایگاه والای علم و دانش در آن جوامع بوده است . مدارس همچون آئینـه هـایـی هستند که پیشینة علمی و آموزشی و تفکر و اندیشة مردم هر جامعه در آن جلوه گر اسـت و بالاخره پرداختن به تاریخ مدارس و مراکز علمی هر مملکت ، به منزلة ارزیـابـی و داوری کارنامة علمی آن شهر و دیار می باشد.
ملخص الجهاز:
"در این مقاله می پـردازیـم بـه معرفی سه مدرسة بزرگ شهر کرمان در عصر صفوی به نام های : ١- مدرسة گنجعلی خان ٢- مدرسة خاندان قلی بیک ٣- مدرسة معصومیه .
٧- سر در رفیع و با شکوه بنا، با کاشی کاری ها و مقرنس های آن که با کتیبه ای با خط بسـیـار زیبا تکمیل شده و در حملة سپاهیان آقا محمدخان قاجار به کرمان آسیب جدی دیده و فـرو ریخته است و از آن زمان هیچ گاه بازسازی و تعمیر نشده است و همچنین حجـره هـای دو طبقة بسیار زیبا و درهـای مشبک در دالان اصلی ، حکایت از آن دارد که این بنا نمی تـوانـد کاروان سرا باشد.
بعد از کشته شدن خان افشار به فرمان نادر، مدرسة خاندان قلی بیک مدت هـا دایـر بـود، چنانکه به روایتی ، حکیم ملا هادی سبزواری در بازگشت از سفر حج مدتی «متنکرا» و ناشنـاس برای استفاده از محضر درس و تفسیر مرحوم حاج سید جواد شیرازی ، امام جمعـة کـرمـان در همین مدرسه به جاروکشی و خدمت به طلاب مشغول بوده (کوچة هفت پیچ ، ص ١٣٠،.
ناگفته نماند که مرحوم خاندان قلی بیگ افشار مدرسة دیگری نـیـز ظـاهـرا در مـحـل کاروانسرای وکیل فعلی در سال ١١٤٤ هجری بنا نهاد و رقبات مفصلی را بر آن وقف نمود کـه این مدرسه دارای ٢٠ حجره و محل سکنای ٢٠ نفر طلبه بوده ولی در زمان محمدشاه قـاجـار، نوادگان واقف با تحصیل فتوایی از مرحوم حجه الاسلام محمد باقر شفتی رشتی که مرجع وقـت کل ایران بوده ، وقف را باطل و رقبات موقوفه را تقسیم کرده اند."