خلاصة:
سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی با پستی ها و بلندی های متعدد و فراوانی مواجه بوده است . این پستی ها و بلندی ها با توجه به شرایط
حاکم بر نظام بین الملل و مقتضیات سیاسی حاکم در داخل ارزیابی می گردد. این مشخصه
بارز در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دوران ریاست جمهوری آقای هاشمی
رفسنجانی و آقای محمد خاتمی جلوه گر می باشد. لذا ما شاهد پیگیری سیاست خارجی
جمهوری اسلامی ایران متاثر از رویکردها و گفتما نهای متفاوتی در هر دو دوره می باشیم.
با توجه به ضعف ها و کاستی های اقتصادی ناشی از جنگ تحمیلی با عراق در داخل و
فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در خارج در دوران سازندگی و ضرورت توسعه اقتصادی در
غالب گفتمان واقع گرای آرمانگر از یکسو و بسط و گسترش روابط سیاسی و دیپلماتیک در
عرصه نظام بین الملل تحت رویکرد تنش زدائی و همزیستی مسالمت آمیز با دیگر کشورها در
دوره ریاست جمهوری آقای محمدخاتمی از سوی دیگر، به علاوه حفظ و استمرار وجه
آرمان گرایانه در سیاست خارجی که مصرح در قانون اساسی می باشد و عدم پیگیری دو
وجهی اقتصاد و سیاست در سیاست خارجی، شاهد عدم ثبات و فقدان استمرار در پیگیری
یک گفتمان و رویکرد مسلط در عرصه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در این
دوران می باشیم.
ملخص الجهاز:
"با توجه به ضعف ها و کاستی های اقتصادی ناشی از جنگ تحمیلی با عراق در داخل و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در خارج در دوران سازندگی و ضرورت توسعه اقتصادی در غالب گفتمان واقع گرای آرمانگر از یکسو و بسط و گسترش روابط سیاسی و دیپلماتیک در عرصه نظام بین الملل تحت رویکرد تنش زدائی و همزیستی مسالمت آمیز با دیگر کشورها در دوره ریاست جمهوری آقای محمدخاتمی از سوی دیگر، به علاوه حفظ و استمرار وجه آرمان گرایانه در سیاست خارجی که مصرح در قانون اساسی می باشد و عدم پیگیری دو وجهی اقتصاد و سیاست در سیاست خارجی ، شاهد عدم ثبات و فقدان استمرار در پیگیری یک گفتمان و رویکرد مسلط در عرصه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در این دوران می باشیم .
به طور کلی در این دوره جهت گیری های سیاست خارجی به عنوان گفتمان عمل گرایی سیاسی - فرهنگی را می توان در محورهای زیر خلاصه کرد: الف : پی گیری سیاست فعال منطقه ای و تلاش برای ایجاد ثبات در منطقه خلیج فارس ب: گسترش روابط با کشورهای اروپایی ج: مشارکت فعال در سازمان بین المللی د: بازسازی روابط دیپلماتیک با کشورهای گوناگون جهان رفتار خارجی مسالمت گرا و تنش زدا در عرصه دو جانبه گرایی و گفتگوی تمدن ها در عرصه چندجانبه گرایی مورد توجه قرار گرفت در واقع با الهام از نظریه پیوند مطرح شده از سوی روزنامه تحولات داخلی از قبیل حاکمیت گفتمان توسعه سیاسی ـ فرهنگی ، ارتقای فرهنگ مشارکت پذیر در نظام مردم سالار دینی ، شعار ایران برای همه ایرانیان ، سیاست مصون سازی فرهنگی ، تساهل و تسامح فرهنگی ، قانون گرایی ، رعایت حقوق و آزادی های فردی و اهتمام به تعامل بین مقبولیت و مشروعیت نظام سیاسی موجب شد سیاست اعتمادسازی ایران در عرصه سیاست خارجی از سوی سایر کشورها پذیرفته شود، نگرش مثبت و خوشبینانه ایران نسبت به جامعه مدنی بین المللی مورد پذیرش قرار گیرد."