خلاصة:
نام ریو-اردشیر، به صورت کامل و اختصاری بر روی مهرها و سکه های ساسانی و با ضبط های مختلف در دیگر منابع نوشتاری هم زمان یا نزدیک به دوره ی ساسانی آمده است. منابع تاریخی و جغرافیایی سده های نخستین و میانه ی اسلامی اما به دو اسم مکان به نام ریشهر (که آن را صورت دگرگون شده ی ریو-اردشیر دانسته اند) اشاره دارند و از یکی با عنوان ریشهر توج، در ایالت اردشیرخوره و از دیگری با نام ریشهر در ایالت ارجان نام برده اند. بنا به بعد مسافت میان توج و ارجان و دیگر مشخصات ارائه شده، این گزارش ها منطقا نمی توانند دلالت بر یک مکان واحد داشته باشند. این دوگانگی در اطلاعات ارائه شده درباره ی ریو-اردشیر/ ریشهر، ابهاماتی را در مکان یابی ریو-اردشیر ساسانی و سپس ریشهر سبب شده است. پژوهش حاضر، با بررسی مدارک باستان شناسی، مدارک مادی مربوط ساسانی، مدارک نوشتاری ایرانی و غیرایرانی هم زمان یا نزدیک به دوران ساسانی و البته متون تاریخی و جغرافیایی اسلامی و کنار هم قرار دادن قراین موجود، بر این امر صحه می نهد که در دوران ساسانی و نیز اسلامی، دو مکان به نام ریو-اردشیر یا سپس ریشهر وجود داشته است؛ یکی، در خوزستان یا منطقه ی مرزی میان پارس و خوزستان بوده است و دیگری، در شبه جزیره بوشهر. ریشهر توج، همان ریو-اردشیر پارس، اسقف نشین پارس و هند در سده های سوم تا ششم م. و ضرابخانه ی سکه هایی با نشان این شهر از اواخر سده چهارم تا میانه ی سده هفت م. بوده است و مکان آن را با محوطه ای در شبه جزیره بوشهر، می توان منطبق دانست و ریشهر ارجان، با ریو-اردشیر مذکور به روی مهر آمارگر ریو-اردشیر، بهمن-اردشیر و ایران-خوره- شاپور مطابقت دارد که در نزدیکی ارجان و در ناحیه ی زیتون در منطقه ی مرزی میان پارس و خوزستان تاریخی قرار داشته است.
ملخص الجهاز:
"سرســکه های ســکه های بهــرام چهــارم کــه نشــان ضرابخانــه «RTT/LYWARTHSLYWARTHS« را دارنــد، از نظــر فنــی مشــابهت هایی بــا دیگــر ســکه های ضــرب شــده در پــارس دارنــد ):٢٠٠٤ ,Schindel ;٦-٧٥ :١٩٩٦ ,Mochiri ١٦٥( و می تواننــد ایــن احتمــال را تقویــت کننــد کــه ضرابخانــه ی ریو-اردشــیر در پــارس بـوده نـه در خوزسـتان ؛ امـا نظـر بـه این کـه نـام ریو-اردشـیر به عنـوان یـک مرکـز اداری بـر روی مهـر آمارگـر نیـز ذکـر شـده ، تـا به دسـت آمـدن شـواهد بیشـتر نمی تـوان نسـبت بـه موقعیـت ضرابخانـه ی ریو-اردشـیر در فـارس یـا خوزسـتان بـا قطعیـت نظـر داد.
همان طــور کــه اشــاره شــد، گزارش هــای ارائــه شــده در منابــع تاریخــی و جغرافیایــی اســلامی مــا را بــه ایــن نتیجــه می رســانند کــه دو مــکان به نــام ریو-اردشــیر یــا ریشــهر، یکــی بــا موقعیتــی ســاحلی و دیگــری در داخــل ســرزمین پــارس ، وجــود داشــته و البتــه همیـن مسـأله در مـواردی موجـب ابهاماتـی در مکان یابـی ریو-اردشـیر/ ریشـهر شـده اسـت )٨١ :١٩٧٩ ,Whitcombe ;٢٧١ ,٢٦١ :١٩٠٥ ,Le Strange ;٨٢-١٧٩ :١٩٦٩ ,Fiey؛ گابــه ، ١٣٥٩: ٩-٣٣ و ٥-٨٤، ٣٠-١٢٧؛ شــوارتس ، ١٣٨٢: ٦٠-١٥٨)ا١٤.
البتـه برخـی از پژوهشـگران موقعیـت ریو-اردشـیر ساسـانی را در بنـدر بوشـهر ذکـر کرده انـد، امـا ایـن شناسـایی بـدون در نظـر گرفتن یـا ارائـه توضیحـی دربـاره ی اطلاعـات دیگـری بـوده کـه در سـایر منابـع مـادی و نوشـتاری هم زمـان و متأخـر دربـاره ی ریو-اردشـیر یـا ریشـهری دیگـر به دسـت داده شـده اسـت (مثـلا: ٧١ :٢٠٠٨ ,٦٧ :٢٠٠٦ Carter ;٤١-٣٩ :١٩٧٣ ,Williamson&Whitehouse ."
(
, 
, 
)
