خلاصة:
قدمت حضور ماهی در هنر ایران به اشکال گوناگون، جنبه ای نمادین به آن بخشیده است. سفالینه های ایران در دوران پیش و پس از اسلام، میزبان این نقشمایه بوده اند. نمادین بودن نقشمایه ماهی، اهمیت ارائه تفسیر، از آن را پررنگ می نماید. پژوهش پیش رو با انتخاب قرون 6 و 7 هجری ب هعنوان ادواری از تاریخ ایران اسلامی که تهاجم اقوام ترک و مغول، سبب رواج خلو تگزینی و گریز به باطن شده بود و از دیگر سو با در نظر گرفتن پیوند ناگسستنی میان هنر و ادبیات در این بستر فرهنگی، کوشیده است با نظری بر معنای نمادین ماهی در اشعار مولانا در مثنوی معنوی، به تفسیر این نقشمایه سفال اسلامی ایران در محدوده این دو قرن بپردازد. در مثنوی معنوی مولانا، به دفعات از ماهی به عنوان نماد انسان سالک و یا انسان کامل بهره برده شده است. انسان کامل در دریای حق مستغرق است و جز تمنای وصال او خواسته دیگری ندارد، از سوی دیگر، فرم ارائه غالب، برای نقشمایه ماهی در سفالینه های قرون 6 و 7 هجری ایران به دو صورت چرخش ماهیان به دور نقطه ای واحد در مرکز سفالینه و حرکت ماهیان در بخش بندی های چهارگانه بوده که با توجه به معنای نمادین ماهی در مثنوی، این نقشمایه در سفال ایران اسلامی، می تواند در دو معنای انسان کامل و انسان اهل بهشت، قابل تفسیر باشد. پژوهش پیش رو رویکردی توصیفی- تحلیلی داشته و گردآوری اطلاعات در آن به شیوه کتابخانه ای صورت پذیرفته است.
An antiquity of fish motif in various forms in Persian art, make it as symbol .Iranian earthenware have been had this motif .because of symbolic meaning of this motif, it is important to interpret. In this paper we selected the 6ah and 7 ah century because of two reason: the first is that mogul invasion and currency of sequestered life between people. The second reason is that inseparable link between art and literature. We attempt to interpretation this motif in Iranian earthenware in light of symbolic meaning of fish in Mathnavi of Molana. Mathnavi have been used the symbolic meaning of fish motif as perfect man. Perfect man absorbed in thinking of Allah and do not have any hope other than to received to Allah. The fish motif in Islamic earthenware of Iran have been presented in two ways : the first is that The fish circulate around central dot and the other is that the fish move in four division. Finding of this paper show that , the fish motif in Islamic earthenware of Iran in light of symbolic meaning in Mathnavi of Molana, can interpret to perfect man and paradisiacal human. In this paper, we used descriptive-analytic method based on library document.