خلاصة:
زمینه: فساد اداری از جمله پدیده های مسالهآفرین مدیریتی است که کنترل آن یکی از چالش های سازمانها محسوب میشود. این پژوهش، با هدف بررسی رابطه فناوری اطلاعات با فساد اداری، ضمن تبیین نقش وجدان کاری انجام شده است. روش: روش انجام پژوهش، همبستگی و جامعه آماری هدف آن کارکنان سازمانهای دولتی رفسنجان است. نمونه آماری 357 نفری به طور تصادفی انتخاب شد. سپس، پرسشنامه هایی برای سنجش متغیرهای پژوهش تهیه شد و پس از اطمینان از پایایی و روایی محتوا بین نمونه توزیع گردید. برای بررسی فرضیه های پژوهش، نخست مدل های اندازه گیری با استفاده از تحلیل عاملی تاییدی برآورد و آزمون شدند و سپس از طریق رگرسیون چندگانه، برازش داده ها به مدل های معادله ساختاری انجام شد. برای بررسی نقش تعدیل گر متغیر وجدان کاری، قدر مطلق نسبتهای بحرانی اختلاف بین ضرایب بتای رابطه متغیر مستقل و وابسته، بر اساس دو سطح وجدان کاری کم و زیاد محاسبه و به عنوان آماره آزمون با مقدار بحرانی z در سطح معناداری 99 درصد مقایسه شدند. محاسبات در نرمافزار Amos Graphics انجام شدند. یافته ها: در سطح اطمینان 99 درصد، فناوری اطلاعات با فساد اداری و به دنبال آن با فساد مالی، فساد رفتارهای اداری و فساد قانونی رابطه منفی معناداری دارد. همچنین، معلوم شد اگر چه متغیر وجدان کاری به عنوان تعدیل گر در رابطه فناوری اطلاعات و فساد اداری نقش معناداری ندارد، در این سطح اطمینان به طور مستقل با فساد اداری رابطهای منفی دارد. نتیجه گیری: فناوری اطلاعات می تواند فساد اداری را کاهش دهد، ولی نقش آن در کاهش فساد اداری در بخش دولتی نمی تواند نوشداروی مهار آن تصور شود. همچنین، به سبب اهمیت وجدان کاری در کاهش فساد اداری، می توان همچنان مهم ترین عوامل نقش آفرین را در کاهش فساد اداری، عوامل فرهنگی و اجتماعی دانست.
ملخص الجهاز:
در این راستا، پژوهش حاضر بر آن است تا با دقت نظری بیشتری به بازآفرینی بررسی رابطة فناوری اطلاعات با فساد اداری، ضمن تبیین نقش متغیر وجدان کاری بپردازد.
بنابراین، در این سطح از اطمینان، متغیر تعدیلگر وجدان کاری تعدیلکنندة رابطة فناوری اطلاعات و فساد اداری نیست.
نکتة قابل تأمل در مدل این است که در چنین حالتی، رابطة فناوری اطلاعات با فساد اداری معناداری خود را از دست میدهد.
)** معنادار در سطح اطمینان 99 درصد بحث این موضوع که آیا فناوری اطلاعات نقشی کاهنده در فساد اداری دارد یا نه، دستمایة پژوهش و محل نزاع دستاوردهای پارهای مطالعات شده است.
در راستای ورود به این کشاکش نظری، بر اساس نتایج پژوهش در وهلة نخست معلوم شد رابطة فناوری اطلاعات با فساد اداری (فساد مالی، فساد رفتارهای اداری و فساد قانونی) منفی است و متغیر وجدان کاری این رابطه را تعدیل نمیکند.
هر چند که پیشتر صاحبنظری با ذکر برخی مصادیق، به طور ضمنی، بی اخلاقی و زیر پا گذاشتن وجدان کاری را محملی برای سوء استفاده از فناوری اطلاعات و افزایش فساد اداری نشان داده بود (15).
با وجود این نتایج، در ادامه مشخص شد نقش وجدان کاری به نحو پررنگتری، آن هم به عنوان متغیر مستقل در تبیین فساد اداری قابل توجه است.
همچنین، نمیتوان این ادعا را که کارآمدترین و مؤثرترین شیوة مبارزه با فساد اداری، خروج از فضای تاریک و مبهم و شفافسازی و روشن ساختن محیط و ساختار اداری است -دست کم به لحاظ یکی از مصادیق مورد ادعای آن (فناوری اطلاعات)- پذیرفت (16).