خلاصة:
از دهه هفتاد با عقب نشینی فزاینده دولت از تامین معاش توده هـا، تهیدسـتان مجبـور بـوده انـد مایحتـاج ضـروری زندگیشان را در بازار رها شده خریداری کنند. این مقاله با تمرکز بر سال های ریاضت اقتصادی در اوایل دهه نود خورشیدی میکوشد به این پرسش پاسخ دهد که تهیدستان در واکنش به تهاجم گسترده بازار به کدام سیاسـت یـا استراتژی معیشتی متوسل شده اند؟ تحقیق بر پایه نظریه «پیشروی آرام » و به روش کیفی (مردم نگاری) انجـام شـده است . کانون اصلی مطالعه شهرهای سلطان آباد و اکبر آباد و مناطق مجاور آن در حاشـیه پایتخـت اسـت . داسـتان زندگی تهیدستان در سال های اخیر نشان میدهد گروههای حاشیه ای شده برای ادامه بقا بـه بـازاری منعطـف تـر و دوستانه تر پناه برده اند. خودمانیسازی بازار یا همان ترتیبات غیر رسـمی خریـد نسـیه شـیوه ای خـاص از تـامین کالاهای مصرفی در بازار است که با موقعیت مادی ناامن و شکنندة گروه های فاقد امتیاز شهری سازگاری بیشـتری دارد. با وجود ایـن ، بـا شـدت گـرفتن دسـت درازی بـازار بـه زنـدگی تهیدسـتان مجموعـه ای از کشـمکش هـا و مقاومت های روزمره در مناسبات بازار خودمانی بروز کرد. تصاحب آرام اموال و دارایـی دکـان هـا و فروشـگاه هـا اقدام عملگرایانه تهیدستان برای رهایی از تنگناهای معیشتی بود.
ملخص الجهاز:
"به نحوی مشابه در جامعۀ ایران نیز «رابطه ای کردن » کانال ها و فرامین دولتی، سیاست جمع کثیری از فرودستان برای گذران زندگی بوده است ؛ اما به تدریج که بقـای تهیدستان به بازار سپرده شد این روابط و شـبکه هـا بـه سـاخت رسـمی بـازار نیـز راه یافتنـد؛ بنابراین ، غیر رسمی سازی میتواند در واکنش به یک نظام بازار خشن و بیرحم هم رخ دهد.
بازاری برای تهیدستان در زیست جهان تهیدستان دوگانه های گـران /ارزان ، خریـد/تعمیر، نو/دسـت دوم ، کم /زیـاد، بـا کیفیت /بیکیفیت ، آزاد/دولتی و نقدی/نسیه دوگانـه هـای معنـاداری بودنـد کـه هـم دلالـت بـر دلمشغولی آنها برای تأمین مایحتاج روزمره شان را داشت ، و هم استراتژی آنهـا را بـرای خریـد کردن در بازار تعیین میکرد.
چنانچه این استدلال بلوخ را بپذیریم که «هر نظام اجتمـاعی نه فقط بر اساس ساختار درونیاش بلکه بواسطۀ واکنش هایی که تولیـد مـیکنـد نیـز توصـیف میشود» (به نقل از اسکات ،١٩٩٠: ٧٨)، این سؤال قابل طرح است که تهیدستان در واکنش بـه پیشروی بازار کدام سیاست یا استراتژی معیشتی را به کار انداخته اند؟ برای پاسخ گفتن به ایـن پرسش ، زندگی تهیدستان شهری در سال های نخست دهۀ نـود خورشـیدی مطالعـه مـیشـود؛ دوره ای که آزادسازی قیمت ها (قانون هدفمند کردن یارانه ها) به نحوی اقتدارگرایانه و از بالا به اجرا درآمد و تهیدستان را بیش از پیش وادار کرد برای ادامه بقا به خودشان تکیه کنند."