خلاصة:
در سده های میانه اسلامی جشن های بسیاری به مناسبت های مختلف برگزار می شد. امپراتوری عثمانی در برگزاری جشن ها در میان حکومت های اسلامی جایگاه ویژه ای داشته و تعدد و تنوع این جشن ها مایه ظهور گونه ای نوشتارها با عنوان سورنامه شده است. سورنامه ها علاوه بر وصف جشن ها، حاوی مینیاتورهایی است که گزارش های مصوری از چگونگی برپایی جشن ها، حضور سلطان و نمایش ها عرضه می کنند. افزون بر ارزش هنری سورنامه ها، داده های تاریخی آنها نیز منبعی اصیل برای شناخت دقیق تر فرهنگ و جامعه عثمانی است. از میان سورنامه های موجود، دو سورنامه وهبی و همایون از شهرت و ارزش هنری بیشتری برخوردارند. در این نوشتار هنرهای نمایشی (میدانی و صحنه ای) و اهمیت هنری و تاریخی اجتماعی سورنامه ها بررسی می شود.
ملخص الجهاز:
در این کاروان های بزرگ همراه با تزیینات باشکوه که انبوهی از مردمان به تماشای آنها میرفتند، غیر از صنف هنرمندان و بازیگران که حضور فعالی داشتند، هریک از اصناف دیگر نیز با لباس ها و پرچم ها و وسایل مخصوص خود به اجرای نمایش میپرداختند و عروسک های بزرگ و مضحکی را در گاریها و ارابه هایی که با اسب یا گاو کشیده میشدند، حمل میکردند و مهارت خود را در حرکات ٣.
٧. تاکنون در تحقیقاتی که درباره جشن در امپراتوری عثمانی صورت گرفته ، بیشتر به انواع جشن ها در عثمانی و نیز چگونگی برگزاری آنها توجه شده است ، اما اهداف و انگیزه های سلاطین عثمانی از برگزاری چنین جشن هایی مورد توجه قرار نگرفته است (برای نمونه ای از این تحقیق ها، نک .
مینیاتورهای سورنامه ها، از آن جاکه تقریبا سرگرمیهای روزانه جشن های عثمانی را به تصویر کشیده اند، حاوی اطلاعات ارزشمندی از زندگی روزمره ، بازیها و سرگرمیها در قلمرو عثمانیاند؛١٠ و از آن جاکه به این مینیاتورها، به ویژه در ایران ، کمتر توجه شده ، ارائه دسته بندی منظم و منسجمی از مینیاتورهای سورنامه ها و موضوعات آنها در بررسی تاریخ مینیاتور در دوره عثمانی بسیار راه گشا خواهد بود.
١٦ درواقع این گونه های ادبی تصویر محورند و اهمیت اصلی آنها نیز بیشتر در مینیاتورهای ارزشمندی است که همراه متن ترسیم شده اند.
١٦٧ / مینیاتور شماره ۱: نمایش اورتا اویون در یکی از جشن های عثمانی (سورنامه وهبی) برگرفته از کتاب : And, Osmanlı tasvir sanatları, vol.