خلاصة:
اسکان غیر رسمی در ایران مانند بسیاری از کشورهای جهان، پدیده ای رو به رشد است که شهرهای کشور را با مسایل جدیدی روبرو ساخته است. شهر تبریز نیز به عنوان یکی از شهرهای بزرگ کشور می باشد که با پدیده ی اسکان غیررسمی مواجه است. از جمله سکونتگاه های غیررسمی در شهر تبریز، محله سیلاب است که در این مقاله به بررسی مسکن آن پرداخته می شود. از طرفی، امروزه فقر مسکن در شهرهای بزرگ، یکی از نمودهای بارز فقر شهری محسوب می شود و اصولا هر گاه صحبت از فقر شهری به میان می آید ناخودآگاه محلات زاغه نشین و آلونک های فقیران به ذهن متبادر می شود. در واقع اگر فقر شهری را معادل زاغه نشینی معرفی کنیم که فقدان مسکن غیر استاندارد ویژگی بارز این گونه محلات محسوب می شود، سخنی به گزاف نگفته ایم. هدف از بررسی حاضر، شناخت شرایط و ویژگی های مسکن غیر رسمی بوده تا بتوان از طریق بررسی دقیق آن، پتانسیل های غیررسمی در تامین مسکن شناسایی و زمینه های کاهش آسیب های کالبدی- اجتماعی مشخص گردد. بنابراین در این مقاله با استفاده از روش تطبیقی به مقایسه شاخص های مسکن در محله سیلاب و شهر تبریز و سکونتگاه های غیررسمی در برخی دیگر از شهرهای ایران و سایر کشورها پرداخته شده است. همچنین در پایان، ارزیابی مسکن در محدوده ی مورد مطالعه با مدل SWOT انجام گرفته است. نتایج نشان می دهد شاخص های مسکن در محله سیلاب نسبت به شهر تبریز در وضعیت نامطلوبی قرار دارد، ولی در مقایسه با کشورهای در حال توسعه ی دیگر دارای شرایط مطلوبی می باشد.
ملخص الجهاز:
بررسی شاخص های مسکن در مناطق اسکان غیررسمی (مطالعه موردی: محله سیلاب تبریز) اکبر اصغری زمانی ١، شاهرخ زادولی خواجه ٢، فاطمه زادولی ٣ چکیده اسکان غیر رسمی در ایران مانند بسیاری از کشورهای جهان ، پدیده ای رو به رشد است که شهرهای کشور را با مسایل جدیدی روبرو ساخته است .
بنابراین در این مقاله با استفاده از روش تطبیقی به مقایسه شاخص های مسکن در محله سیلاب و شهر تبریز و سکونتگاه های غیررسمی در برخی دیگر از شهرهای ایران و سایر کشورها پرداخته شده است .
نتایج نشان می دهد شاخص های مسکن در محله سیلاب نسبت به شهر تبریز در وضعیت نامطلوبی قرار دارد، ولی در مقایسه با کشورهای در حال توسعه ی دیگر دارای شرایط مطلوبی می باشد.
بررسی و مطالعه مرکز اسکان بشر سازمان ملل متحد نشان می دهد که در سال ١٤٠٠ جمعیت شهری ایران نه تنها به دو برابر خواهد رسید، بلکه ١٠ میلیون نفر از این ساکنان جدید در شمار گروههای کم درآمد شهری خواهند بود که حدود ٧-٥ میلیون نفر از آنها در سکونتگاههای غیر رسمی در شهرهای بزرگ و نواحی مادرشهری سکونت خواهند داشت (٢٠٠٨١٧,UN Habitat).
در برداشت های میدانی سال ١٣٩١ مقدار این شاخص در محله سیلاب تبریز ٤/٩ نفر در واحد مسکونی به دست آمده که نشان از وضعیت نامطلوب این شاخص در محدوده ی مورد مطالعه می باشد.
همچنین نتایج پژوهش نشان دهنده ی وضعیت نامطلوب و غیر استاندارد شاخص های کمی و کیفی مسکن در محله سیلاب نسبت به شهر تبریز می باشد، ولی از نظر برخورداری از خدمات اساسی در وضع مطلوبی به سر می برد.