خلاصة:
بهره وری، دستیابی به تخصیص بهینة منابع و امکانات در راستای تحقق حداکثر میزان تولید
است. روش های محاسبة بهره وری عو امل تولید به دو دستة عمدة پارامتری و ناپارامتری
تقسیم بندی می شوند. طبق برنامة چهارم توسعه، باید همة بخش های اقتصادی کشور بخشی از
رشد تولید ناخالص داخلی کل کشور را در طول برنامة چهارم توسعه از محل بهره وری کل
عوامل تولید تامین کنند . در این مطالعه، با استفا ده از روش های ناپارامتری برنامه ریزی خطی و
با بهره گیری از شاخص تورنکوئیست، رشد بهره وری عوامل تولید در بخش کشاورزی در اقتصادی ایران طی دوره 1384 - 1350 مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج حاکی از آن است که به طور متوسط، رشد بهره وری عوامل تولید در بخش کشاورزی سالانه 0/73 درصد بوده است، که با هدف برنامه چهارم (2/2 درصد) بسیار فاصله دارد.
By definition، productivity is the optimal allocation of resources for the realization of maximum quantity of output. Methods to calculate the productivity of factors of production can be divided into two main categories: parametric and non parametric. According to the fourth development plan all the economic sectors in the country are responsible to contribute to the growth of GDP through the productivity of total production factors. In this study we used non parametric techniques of linear programming and Tornqvist index to evaluate the growth of productivity in agricultural production factors in Iranian economy during the period 1971-2005. The findings indicated that the annual growth of factor productivity in the agricultural sector was equal to 0.73%، which is significantly different from the goals of the fourth plan that was 2.2%.
ملخص الجهاز:
در این مطالعه ، با استفاده از روش های ناپارامتری برنامه ریزی خطـی و با بهره گیری از شاخص تورنکوئیست ، رشد بهره وری عوامـل تولیـد در بخـش کـشاورزی در اقتصاد ایران طی دورة ۱۳۸۴- ۱۳۵۰ مورد ارزیابی قرار گرفته است .
قلـی زاده و صـالح (۱۳۸۴)، برای سنجش تغییرات بهره وری در هفت بخش کلان اقتصاد ایران طی دورة ۸۱-۱۳۵۷، نخست ، این تغییرات را با استفاده از شاخص مالم کوئیست محاسبه کردند و در ادامه ، با استفاده از آزمون انگـل -گـرنجر(۴)، به بررسی وجود رابطة علی بـین سـرمایه گـذاری و تغییرات بهره وری پرداختند؛ نتایج تحقیـق بیـانگر آن اسـت کـه در بخـش کـشاورزی ، علی رغم عدم تغییر کارآیی فناورانه و مقیاس ، بهره وری عوامل تولید بر اثر بهبود کارآیی مدیریتی افزایش یافته و در مقایـسه بـا کـل اقتـصاد، همـواره سـطح بهـره وری بخـش کشاورزی نسبت به سال پایه بالاتر بوده است ؛ همچنین ، آزمون علیت وجود رابطة علی میان سرمایه گذاری و بهره وری در بخش کشاورزی را تأیید می کنـد.
علیرضایی و همکاران (۱۳۸۴)، با استفاده از شـاخص مـالم کوئیـست و بـا رویکـرد تحلیل پوششی داده ها، به اندازه گیری بهره وری بخش صنعت در هفـده کـشور آسـیایی طی سال های ۱۹۹۰ و ۱۹۹۹ پرداختند؛ در این تحقیق ، با بررسی ویژگـی هـای شـاخص مالم کوئیست ، رشد بهره وری به دو مؤلفة رشد در اثر تغییرات در کارآیی فناوری و رشد در اثـر تغییـرات در کـارآیی فنـی تقـسیم شـد و قابلیـت هـای ایـن شـاخص در رفـع محدودیت های سایر روش های اندازگیری بهره وری مورد بررسی و تدقیق قرار گرفـت .