خلاصة:
این مقاله شرحی است بر کلام امیرمومنان علی علیه السلام در خصوص عبادت و بندگی شیعیان در روایتنوف بکالی. عبادت دو کاربرد عام و خاص دارد؛ مناسک و تکالیفی همچون نماز، روزه، حج کهبرای اظهار عبودیت در پیشگاه ربوبی است، عبادت خاص و هر کاری که انسان را به خدا نزدیککند، اطاعت و بندگی به معنای عام است.
ازجمله اوصاف شیعیان، اطاعت خالصانه خداوند و عبادت خاشعانه و خاضعانه به درگاه ربوبیاست. در این عرصه، نقش چشم و گوش در توجه کامل به خدا بی بدیل است. امیرمومنان علیه السلام،تسلیم محض و کامل در مقام اطاعت از خدا و خضوع کامل در مقام عبادت را ازجمله ویژگی واوصاف شیعیان واقعی برمی شمارند. اگر انسان بخواهد مالک اراده خویش باشد، باید مالک ذهنخویش باشد و آنها را کنترل کند. مهار چشم و بازداشتن آنها از گناه به حرام، ازجمله اوصاف شیعیانواقعی است.
ساده ترین راه برای مهار ذهنی، و نیل به تمرکز و تقویت اراده، مهار چشم و گوش است.
ملخص الجهاز:
یکی ازویژگی های شیعیان واقعی که حضرت در کلام نورانی خودمعرفی کرده اند این است که کاملا مطیع و تسلیم دستورها وتکالیف خداوندند و با همه وجود می کوشند به آنچهخداوند خواسته عمل کنند و هیچ گونه مخالفت و مقاومتو حتی نارضامندی قلبی در برابر دستورهای خداوندندارند.
اکنون این پرسش مطرح می شود که ما چهراهی را پیش گیریم تا مطیع محض خداوند شویم و باهمه وجود دربرابر تکالیف الهی تسلیم گردیم و نه تنها با رفتار، بلکه در دل نیز با دستورهای خداوند مخالفتینداشته باشیم؛ چه کنیم که نماز و عبادتمان با حضور قلبو خشوع و خضوع همراه باشد؟ بی تردید برای انسانبسیار دشوار است که خود به آن مرتبه متعالی از اطاعتخدا و عبادت برسد؛ به گونه ای که کاملا دربرابر تکالیف ودستورهای خداوند تسلیم محض باشد و عبادات خود رابا خشوع و خضوع و حضور قلب کامل انجام دهد.
ج. نقش مهار چشم و گوش در چیرگی بر ذهن وحضور قلب اگر انسان بخواهد به طور کامل مطیع خداوند باشد و در همهرفتارهایش او را اطاعت کند و اگر بخواهد در نماز حضورقلب و خضوع داشته باشد و از وقتی الله اکبر نماز رامی گوید جز یاد و ذکر خدا به ذهنش راه نیابد، باید بتواندذهنش را مهار کند.
آدمی وقتی می تواند برذهنش چیره شود که چشم و گوش خود را مهار کند، وآسان ترین و عمومی ترین راه برای کنترل ذهن و یافتنحضور قلب و تمرکز فکر در نماز و عبادت، مهار چشم وگوش است.
ویژگی دیگر شیعیان واقعی که بدان پرداختیم این استکه آنان گوش خود را برای شنیدن علم سودمند می گشایند.
(
, 
, 
)
