خلاصة:
امام خمینی (ره) شخصیتی است که در علوم گوناگون فقه، اخلاق، عرفان، فلسفه و... اگر نگوییم سرآمد، حداقل باید اذعان کنیم که صاحب سبک و نظر است و جلوه این دانش ها را که بعضا ضدونقیض به نظر می رسند می توان درسیره عملی ایشان و به طور ویژه در سیاست عملی ایشان که از اندیشه سیاسی این بزرگ مرد سرچشمه گرفته است پیدا نمود.صدرالمتالهین شیرازی نیز اندیشمند بزرگی است که هرچند شهرتش در ابداع نظریه های فلسفی است ولی با مبانی نظری سیاست نیز بیگانه نیست و به نوعی امام از روش فلسفی ایشان پیروی می کرده اند.این مقاله به دنبال تبیین دیدگاه این دو شخصیت در حیطه سیاست است و می کوشد ضمن مقایسه این دودر نحوه نگرش و برداشت از سیاست در حیطه نظروعمل به بیان نقاط اشتراک و افتراق این دو پرداخته و درنهایت این فرضیه را اثبات کند که سیاست در نگرش این دو به عنوان یک وسیله وابزاری درراه اجرایی نمودن آموزه های قرآنی، روایی وبرهانی است و هرچند ملاصدرا برخلاف امام خمینی (ره) نتوانست نظامی سیاسی رابصورت عملی بنیان نهد ولی در تعریف سیاست و هدف آن اختلاف نظری با امام ندارد.
ملخص الجهاز:
"صــدرالمتألهین باتوجه به دوران و شــرایط خاص زمانه خود هرچند به صــورت عملی به سـیاسـت نمی پردازد، ولی بامطالعه کلیه آثاروکتاب های می توان دریافت که آراوابداعات خاصــی در رابطه با اصــالت وجود، تشــکیک وجود، حرکت جوهری و بطور کلی فلســفه نظری داردکه بسـیارمورداقبال حکما و پژوهش گران است لیکن باکمال تأسف این تمرکز بربعد وجود شناختی فلسفه وی موجب غفلت از برخی ابعاد پنهان حکمت متعالیه او به ویژه درزمینه سـیاسـت مدن و حکمت عملی یا اداره کشور و حکومت گردیده است که حداقل سه مورد آن عبارتنداز: الف - قلت و فقر نسبی مطالب و مباحث سیاسی این فیلسوف بزرگ نسبت به سایر مباحث مطرح شده در نوشته های وی ؛ ب – دوری گزیدن وی ازدربارپادشاهان و حکمرانان ؛ پ – بر این اســاس ملاصــدرا از طرفی هیچ چیز به جز وجود حقیقت و واقعیت و اصــالت نـدارد و این حقیقت نیز، دارای درجات و مراتب گوناگون اســـت ، بنابراین همه چیز دارای درجات است و لذا حکومت و حاکمیت نیز از این ؛ دارای مراتب بودن ؛ استثنا نیست ، درجه / بالا و شـدیدترین مرتبه اش ، خلیفه الله و انسـان کامل بودن اسـت و درجه پایین یا پست ترین مرتبـه نزولی آن ، حاکمیت طاغوت اســـت ولذاحکومت کردن درنظرملاصـــدرا بی ارزش است » (مسعودی ، یزدان بخش ، ١٣٩٣: ٤٤)."