خلاصة:
تشکیل انجمن آثار ملی و به دنبال آن، ساخت بنای آرامگاه برای شاعران بزرگ زبان فارسی، به ویژه آرامگاه فردوسی فراز و نشیب های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی زیادی داشت. در این مقاله به گوشه ای از مسائل مربوط به ساخت بنای آرامگاه فردوسی به روایت یکی از اسناد موجود در مرکز اسناد آستان قدس رضوی پرداخته شده است.
ملخص الجهاز:
"اما طرحی که ابتدا بنای آرامگاه فردوسـی بـر اسـاس آن سـاخته شد، طرح آندره گدار فرانسوی بود که در این مقاله به آن پرداخته میشود.
(تیمورتاش ) سند موجود که مربوط بـه سـال ١٣٠٨ هجـری شمسـی اسـت ، نشـان مـیدهـد کـه تیمورتاش نقشۀ آندره گدار را برای سلمان خان اسدی، پسر محمد ولی خـان اسـدی نایـب التولیۀ آسـتان قـدس رضـوی و نماینـدة مجلس (نظـری، ١٣٨٨: ٧٩) مـیفرسـتد و از وی میخواهد که با نهایت صرفه جویی این طرح را به سامان برساند.
همچنان که گفته شد، انجمن آثار ملی نتوانست با طرح آنـدره گـدار مخالفـت کنـد؛ چراکه تیمورتاش آن را پذیرفته بود و زمانی کـه وزیـر دربـاری بـا ایـن اقتـدار کـاری را میپذیرد؛ چه کسی میتواند با آن مخالفت کند.
٢-٤-٣ قرارداد باستان شناسی ایران و فرانسه در دورة پهلوی اول در ١٨ اکتبر١٩٢٧ (١٣٠٦ هجری شمسی) قراردادی بین دولت های فرانسـه و ایـران منعقد شد که بر اساس آن ، فرانسویها از حقوق انحصاری خود بر اساس قـرارداد ١٩٠٠ دست کشیدند.
این قرارداد دارای چهار ماده بود که به استناد مادة اول آن ، یک مدیر فرانسـوی بـه مدت پنج سال برای آثار باستانی ایران منصوب شود و پس از سرآمدن مدت پـنج سـال ، دولت ایران متعهد میشود که به مجلس پیشنهاد استخدام یک متخصص فرانسوی برای سه دورة پنج ساله را بدهد.
فردی که برای این کار انتخاب شد، آندره گدار بود کـه پـیش از ورود بـه ایـران ، فعالیت های زیادی در خاور نزدیک به خصوص عراق انجام داده بـود."