خلاصة:
در سال های اخیر مسائل اجتماعی جامعه به عنوان یکی ازمهم ترین بخش های متون ادب فارسی مورد توجّه قرار گرفته است و آثار ارزشمندی در این زمینه نگاشته شده است . هدف از این پژوهش تحلیل جامعه شناختی مفهوم عشق دراندیشه های جلال الدین محمد بلخی (مولانا) است . در تحقیق حاضر از تکنیک تحلیل محتوا برای تجزیه و تحلیل اطلاعات استفاده شده است . روش اجرا در این تحقیق به این صورت انجام شده است که پس از بررسی آثار مولانا، اندیشه های وی را به لحاظ جامعه شناختی با نظر سایر جامعه شناسان مورد تطبیق و تحلیل قرار گرفت . جمعیت آماری این تحقیق را آثار معروف مولانا تشکیل داده است که به صورت روش نمونه گیری هدفمند سه اثر مهم مولانا (مثنوی معنوی، دیوان شمس تبریزی و فیه مافیه ) به عنوان نمونه آماری در نظر گرفته شده است . تحلیل های صورت گرفته بیان کننده این مطلب است که مولانا به ما می گوید بدون عشق زندگی اجتماعی ما به مقصود و سرانجامی نخواهد رسید.
ملخص الجهاز:
"حال سوال این است که اندیشه های مولانا از دیدگاه جامعه شناختی چگونه تحلیل میشوند؟ لذا، در تحقیق حاضر به منظور تحلیل جامعه شناختی اندیشه مولانا، با در نظر داشتن گستردگی مفاهیم اجتماعی در نوشته و آثار به جا مانده از ایشان که بازگو کننده وسعت اندیشه و درک والای مفاهیم اجتماعی از سوی ایشان است ؛ تنها به بررسی و تحلیل جامعه شناختی برخی از مفاهیم اجتماعی از جمله عشق ، با خود بیگانگی ، صلح و انسان دوستی پرداخته خواهد شد.
به عنوان مثال در مسائل اقتصادی تنها میتوان گفت که شاعر، زراندوزی را مانع پیشرفت و تعالی معنوی و آفت اعتلای اندیشه و سدی در برابر کمال یابی میشمارد: بند بگسل باش آزاد ای پسر چند باشی بند سیم و بند زر مسلما نظریات اجتماعی مولوی، مانند اغلب نظریات دیگر او، به اقتضای جهان بینی عرفانی شاعر جنبه خاص خود را حفظ می - کنند؛ به بیان روشن تر، شاعر وارسته و آزاده منش ، رسیدن مردم حق جو را به حقیقت از راه های گوناگون ، مجاز و معتبر میداند و جنگ هفتاد و دو ملت را بیهوده میشمارد؛ و با تربیت و تهذیب اخلاقی و تزکیه معنوی و از خود گذشتگی و دوری از جهل و خود خواهی به دنبال حقیقت میگردد؛ حق جویی و حقیقت پژوهی نوع پروانه ای که اسباب محبوبیت شاعر را، حتی در میان دارندگان افکار و عقاید دیگر، فراهم آورده و سرانجام از او شاعری انسانی، و انسانی جهانی ساخته است (ترابی، ١٢٦:١٣٨٥)."