واکاوی مفهوم سرمایۀ روان‌شناختی در پرتو نهج‌البلاغه (تطابق، تمایز و رهنمودها) مقالة

به لحاظ اهمیت سرمایۀ روان­شناختی در زندگی فردی و سازمانی انسان­ها، با بهره­گیری از گنجینۀ گهربار نهج­البلاغه و کلام حضرت علی(ع)، با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به واکاوی نظریۀ سرمایۀ‌ روان‌شناختی و ابعاد آن (خودکارآمدی، امید، خوش­بینی، تاب­آوری)، پرداخته شد که حاصل آن، استنباط از نهج­البلاغه به لحاظ تطابق و تفاوت مفهومی مؤلفه­ها بوده است که درنهایت به ارائۀ رهنمودهای نظری در خصوص این نظریه منجر شده است. یافته­ها بر این مبنا نهاده شد که مؤلفه­های سرمایۀ روان­شناختی علاوه بر برخی تطابق­ها، به لحاظ مفهومی در بیشتر موارد تمایز اساسی دارد؛ به‌طوری‌که بیشتر تمایزات به لحاظ فلسفۀ زیستی و فکری مسلمانان با کشورهای غیرمسلمان­ها بوده است که بر مبنای کلام امیرمؤمنان علی(ع) این نظریه پس از واکاوی با اضافه شدن مؤلفۀ معنویت به نظریۀ فوق، تحت مدلی به رهنمودهای عملی منجر شد که در پژوهش­های قبلی بدان پرداخته نشده بود.

مفهوم سرمایۀ روان شناختی و ابعاد آن با بررسی مطالعاتی که انجام شده است میتوان گفت ظـرفیت های روان شناختی خودکارآمدی، امید، خوش بینی و تاب آوری به بهترین حالت ، معیارهای رفتار سازمانی مثبت گرا را توصیف نموده اند، علاوه بر ابعاد ذکر شده ، بر اساس برخی پژوهش های داخلی (برای مثال ، اسماعیلیشاد و همکاران (١٣٩٢) مبنی بر لحاظ هوش معنوی در سرمایه روان شناختی؛ صادقی نیری و الهیارینژاد (١٣٩٢) و نوری (١٣٨٧) در توجه بر مؤلفه های مثبت اندیشی و خوش بینی با لحاظ معنویت ؛ و قائمی، یزدان بخش و امیریان (١٣٩٢) مبنی بر درمان ناامیدی در سایه توجه بر صبر، توکل به خدا، نماز و نیایش ) هر کدام سهمی از بعد معنویت را برای سرمایۀ روان شناختی تبیین کرده اند؛ به طوری که این بعد از سرمایۀ روان شناختی میتواند پیش بین مثبت و زیربنای محکمی برای سایر مؤلفه ها باشد اما نقش آن را جداگانه با سایر ابعاد ذکر کرده اند؛ بنابراین در این قسمت ، نگارندگان سعی کرده اند که به لحاظ اهمیت پیشینه ای این نظریه ، توضیح و تبیین درستی از این ابعاد به لحاظ معادل ها و همپوش ها و تمایزات مفهومی بر اساس نهج البلاغه داشته باشند که در زیر بدان اشاره خواهد شد: بدین جهت ، ابتدا ابعاد سرمایۀ روان شناختی از منظر واضعان و معرفیکنندگان (لوتانز و دیگر محققان ) تعریف ، سپس برابر نهاد یا همپوش آن ابعاد را بر اساس نهج البلاغه جستجو و در نتیجه درجۀ تطابق و تمایز آن سنجیده شده - تا رهنمودهای لازم از این منظر ارائه شود.