خلاصة:
ﺗﺮﻛﻤﺎﻧﺎن ﻣﻬﺎﺟﺮ از ﺷﺎم و آﻧﺎﻃﻮﻟﻲ ﻃﺮﻓﺪار ﺧﺎﻧﺪان ﺻﻔﻮﻳﻪ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺑﺎ دوران ﺷﻴﺦ ﺣﻴﺪر ﺻﻔﻮی ﺑﻪ ﺗﻮﺻﻴﺔ ﺷﻴﺦ ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻠﺰم ﺑﻪ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻧﻮﻋﻲ ﻛﻼه ﺳﺮخ رﻧﮓ دوازده ﺗـﺮک ﺷـﺪﻧﺪ. از آن ﭘﺲ اﻳﻦ ﮔﺮوه ﺑﻪ واﺳﻄﺔ رﻧﮓ ﺳﺮخ اﻳﻦ ﺳﺮﭘﻮش ﺑـﻪ ﻗﺰﻟﺒـﺎش ﺳـﺮخ ﺳـﺮ( ﻣﻮﺳـﻮم ﮔﺸـﺘﻨﺪ. ﻛـﻼه ﻗﺰﻟﺒﺎﺷﻲ ﺑﻪ ﻧﻤﺎد ﻃﺮﻓﺪاری از ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺻـﻔﻮﻳﻪ ﻣﺒـﺪل ﮔﺮدﻳـﺪ و ﻣـﺮز ﺑـﻴﻦ دوﺳـﺘﺎن و دﺷﻤﻨﺎن اﻳﻦ ﺧﺎﻧﺪان ﺑﺎ اﺳﺘﻌﻤﺎل و ﻋﺪم اﺳـﺘﻌﻤﺎل آن ﻣﺸـﺨﺺ ﺷـﺪ. واژة ﻗﺰﻟﺒـﺎش از ﻫﻤـﺎن زﻣـﺎن ﺗـﺎ دوران ﻣﻌﺎﺻﺮ،در اراﺿﻲ ﺗﺎرﻳﺨﻲ دوﻟﺖ ﻫﺎی ﺻﻔﻮی، ﻋﺜﻤـﺎﻧﻲ و ازﺑـﻚ ﻣﻌـﺎﻧﻲ و ﻣﻔـﺎﻫﻴﻢ ﻣﺘﻔـﺎوﺗﻲ ﭼﻮن ﺗﺮﻛﻤﺎﻧﺎن ﻃﺮﻓﺪار ﻃﺮﻳﻘﺖ ﺻﻔﻮی، ارﺗﺶ ﺻﻔﻮی، دوﻟـﺖ ﺻـﻔﻮی، ﺳـﺮزﻣﻴﻦ اﻳـﺮان، ﻣـﺬﻫﺐ ﺗﺸﻴﻊ اﺛﻨﻲ ﻋﺸﺮی، ﻋﻠﻮﻳﺎن، ﻏﺎﻟﻴﺎن و ﺑﻪ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺖ. اﻳﻦ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ از ﺳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﺑﻪ ﺳﺮزﻣﻴﻦ دﻳﮕـﺮ و از دوره ای ﺑﻪ دورة دﻳﮕﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺑﻮد. ﺑﺎ ﻋﻨﺎﻳﺖ ﺑـﻪ اﻫﻤﻴـﺖ ﺗﺸـﺨﻴﺺ درﺳـﺖ ﻣﻔﻬـﻮم ﻗﺰﻟﺒـﺎش در ﻣﺘـﻮن ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺎرﻳﺨﻲ، اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺮ آن اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪی از ﻣﻨﺎﺑﻊ و ماﺧﺬ ﺗﺎرﻳﺨﻲ و ﺗـﺎرﻳﺦ ﻧﮕـﺎری ﺳﻪ ﺣﻮزة ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ اﻳﺮان، ﻋﺜﻤﺎﻧﻲ و ازﺑﻚ در زﺑﺎن ﻫﺎی ﻓﺎرﺳـﻲ، ﺗﺮﻛـﻲ ﻋﺜﻤـﺎﻧﻲ، ﺗﺮﻛـﻲ آذرﺑﺎﻳﺠــﺎﻧﻲ و ﺑﻌﻀــﺎ ﻋﺮﺑــﻲ، ﺿــﻤﻦ ﺷــﻨﺎﺧﺖ ﻛﺎﻣــﻞ ﭼﮕــﻮﻧ ﮕﻲ و دﻻﻳــﻞ اﺑــﺪاع ﻛــﻼه ﻗﺰﻟﺒﺎﺷــﻲ، ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻇﺎﻫﺮی اﻳﻦ ﻛﻼه، ﭘﻴﺸﻴﻨﺔ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﺳﺮﭘﻮش ﻫﺎی ﺳﺮخ رﻧﮓ و ﻛﻼه ﻫﺎی ﺗﺮﻛﺪار، ﺗﺤﻘﻴﺮ و ﺗﻔﺎﺧﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺳﺘﻌﻤﺎل آن، ﺑﻪ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﺳـﻴﺮ ﺗﻄـﻮر ﻣﻌﻨـﺎﻳﻲ واژة ﻗﺰﻟﺒـﺎش در زﻣـﺎن ﻫـﺎ و ﻣﻜـﺎن ﻫـﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﭙﺮدازد. ﻧﻮع ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در اﻳﻦﭘﮋوﻫﺶ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧـﻪ ای اﺳـﺖ و در آن از دو روش ﺗﻮﺻـﻴﻔﻲ و ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ﺑﻬﺮه ﺑﺮده ﺷﺪه اﺳﺖ.
ملخص الجهاز:
"]شیخ حیدر اردبیلی که مـی خواسـت بـه تلبـیس در سجادة شید و شیطنت ، تخت ملک و سلطنت برافرازد و تاج جهان آرایی عوض کـلاه گـدایی ١ غیاث الدین بن همام الدین خوانـدمیر (١٣٨٠)، تـاریخ حبیـب السـیر، ج ٤، تهـران : خیـام ، صـص ٤٢٦-٤٢٧؛ عـالم آرای شـاه اسماعیل (١٣٤٩)، تصحیح اصغر منتظر صاحب ، تهران : بنگاه ترجمه و نشر کتاب ، ص ٢٦؛ اسـکندر بیـگ منشـی (١٣٧٧)، عالم آرای عباسی، تصحیح محمد اسماعیل رضوانی ، ج ١، تهران : دنیای کتاب ، ص ٣٣؛ محمد یوسف واله اصفهانی (١٣٧٢)، خلد برین ، به کوشش میرهاشم محدث ، تهران : بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار، ص ٥٣؛ محمد محسن مستوفی (١٣٧٥)، زبد̂Uالتواریخ ، تصحیح بهروز گودرزی ، تهران : بنیاد موقوفات دکتر محمود افشـار، ص ٤٥؛ ابوالحسـن قزوینـی (١٣٦٧)، فوایـد الصفویه ، تصحیح مریم میراحمدی ، تهران : مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی ، ص ٤؛ سـیدحسـین بـن مرتضـی حسـینی استرآبادی (١٣٦٦)، تاریخ سلطانی از شیخ صفی تا شاه صفی، تصحیح احسان اشراقی ، تهران : علمی ، ص ٢٦؛ درویش احمد منجم باشی [بی تا]، صحایف الاخبار، ج ٣، ترجمۀ ندیم افندی ، استانبول : دارالطباعه عامره ، ص ١٨١؛ محمدبن احمـد نهروانـی (١٤١٦)، کتاب الإعلام بأعلام بیت الله الحرام ، مکه : المکتبه ̂U التجاریه ̂U، ص ٢٨٢."