تفاوت تعبیر در آیات مشابه قرآن بر پایه تخطی از اصول همکاری گرایس مقالة

مؤلف: حبیب اللهی، مهدی ؛ ستوده نیا، محمدرضا ؛ مطیع، مهدی ؛

آموزه های قرآنی پاییز و زمستان 1395 - شماره 24 ، العلمية - البحثية (Ministry of Science/ISC (‎34 صفحة - من 109 إلی 142 )

الکلمات المفتاحية: تلویح اصول همکاری گرایس آیات متشابه لفظی اصل کیفیت اصل ربط اصل شیوه بیان قرآن بافت جملۀ خدا گوینده آیـه محاوره‌ای استنباط تفاوت

خلاصة:

از دیرباز قرآن پژوهان و مفسران مسلمان در پی یافتن اسرار حکمی، نکات بلاغی، و پیام های ضمنی نهفته در تعبیرات و ساختارهای قرآنی بوده اند. در این میان، آیات متشابه لفظی که در آن ها با تکرار یک مفهوم با اندک تفاوت لفظی و دستوری روب هروییم از جایگاهی ویژه در این گونه مطالعات برخوردار بود هاند. از آنجا که تبیین اختلاف دو جمله مشابه بیشتر به سطح مراد جدی گوینده یا نویسنده مربوط می شود، بررسی آیات مشابه نیز باید از این دریچه انجام گیرد. در میان علوم جدید، دانشی که به بررسی معنای مورد نظر تولیدکننده گفته بپردازد، علم کاربردشناسی است. از جمله مولفه هایی که در سال های اخیر وارد این دانش شده و مباحث مفصلی را به دنبال داشته است، موضوع معنای ضمنی یا تلویح است. تلویح مقصودی است که متکلم از تولید یک پار هگفت در نیت دارد و در جمله تنها به آن اشاره شده است و از این رو مخاطب باید با توجه به قرائن زبان شناختی، بافت و تلاش فکری خود، آن معنا را استنباط کند. در این نوشتار در صددیم با استفاده از اصول همکاری پیشنهادی گرایس، به استخراج تلویحات محاوره ای نهفته در برخی آیات مشابه لفظی پرداخته و از این منظر تفاوت معنایی این آیات را ترسیم نماییم.

ملخص الجهاز:

تلویح مقصودی است که متکلم از تولید یک پاره گفت در نیت دارد و در ١١٠ جمله تنها به آن اشاره شـده اسـت و از ایـن رو مخاطـب بایـد بـا توجـه بـه قـرائن زبان شناختی ، بافت و تلاش فکری خود، آن معنا را استنباط کند. ویژگی مهم در تعریف تلویح مورد نظر گرایس این است که تلویح ارتبـاطی بـا شـرایط صدق جمله ندارد؛١ به این معنا که صدق و کـذب جملـه ، تـأثیری در صـدق و کـذب ١١۴ تلویح ندارد؛ چرا که تلویح ، اشاره به قصد گوینده دارد و این قصد اگرچه از نشانه های زبان شناختی ، ساختاری و بافتی به دست میآید، گوینده می تواند بگوید که آن مقصود را اراده نکرده است ٢ (٥٦٨ :٢٠٠٦ ,Meibauer ;١٢٧ :١٩٨٣ ,Levinson ;٤ :٢٠١٤ ,Wayne). حال اگر فرض کنیم که محتوای جمله های غیـر مـستقیم کـاذب ، ولـی جملـۀ اصلی صادق است ،٢ در این صورت ، می توان گوینده را نه به خـاطر دروغ گفـتن بلکـه به خاطر داشتن عقیدٔە اشتباه سرزنش کرد؛ یعنی محتوای جملـه هـای ثانویـه کـه همـان تلویحات قراردادی هستند در تعیین صادق یا کاذب بودن اصل جملۀ گفته شـده نقـشی ندارند و لذا به آن ها تلویح می گویند، یعنی چیزی که گوینده اراده کرده ، نـه آنچـه بـه زبان آورده است . در دو آیۀ فوق ، جملۀ وإن تعدوانعمـة الله لا ȶȼـɱوها€ که بدون هیچ تفاوتی تکـرار شـده است ، در ظاهر دارای یک معنا و مقصود است ، ولی با نگاه کردن بـه جملـۀ پایـانی در هر دو آیه و توجه به بافت کلی هر یک از آن هـا، مـشخص مـی شـود کـه قـصد و نیـت متفاوتی از این دو آیه اراده شده است .

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة:

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول